පැන්නට පසු සිතා බලමු

මැලේසියාවේ නැගෙනහිර වෙරළට යාබද කෙලන්තාන් සහ තෙරෙන්ගානු පළාත් ලංකාවට බෙහෙවින් සමානකම් දක්වයි. කුඹුරු යායවල්, පොල් ගස්, සරම් ඇඳි මිනිසුන් මෙම ප්‍රදේශයේ ගමන් කරන ඔබව එකවරම ලංකාවේ ගම්බද පළාතකට රැගෙන යයි. ලංකාවටද බලපාන ගැටළුවක් මෙම ප්‍රදේශයේ උද්ගත වී ඇත. එනම් මෙම පරිසරයේ මූලික අංගයක් වන ප්‍රදේශය පුරා පිහිටි වැව් දියබෙරලිය (water hyacinth) ශාකයෙන් වසා ගැනීමයි. මෙය දැන් දශක කිහිපයක් පුරාම බලපාන ගැටළුවකි. මෑතකදී මෙම ජලාශ ආශ්‍රිතව ගොඩනගා තිබෙන ක්ෂුද්‍ර-ජල විදුලි බලාගාර (micro-hydro power stations) පවත්වාගෙන යාමද මේ නිසා අසීරු වී ඇත.

මෙයට දියහැකි විද්‍යාත්මක විසඳුමක් උදෙසා ගිය වසරේදී විද්‍යා හා තාක්‍ෂණ අමාත්‍යංශය විසින් යෝජනා කැඳවනු ලැබීය. මේ සඳහා මමද යෝජනාවක් ඉදිරිපත් කලෙමි. එහි වුයේ කෘතීම බුද්ධිය (AI) උපයෝගී කරගෙන දියබෙරලිය හඳුනා ගන්නා රොබෝ මාළුවෙකි. මෙය මම Hyacinth Swallowing Shark (HSS) නමින් හැඳින් වුයෙමි. HSS දියබෙරලිය ශාකය හෝ එහි කොටස් හඳුනා ගත් විට, එය එම ශාකය සම්පුර්ණයෙන්ම ගිලදමයි. මෙය නම්‍යශීලී නලයක (flexi-tube) ආධාරයෙන් එම  ගිලගත් ශාක කොටස් ගොඩ බිමට පොම්ප කරයි. එසේ පොම්ප කරන ශාක පොහොර හෝ බයෝ ඩීසල් සෑදීම සඳහා උපයෝගී කරගත හැක. සුර්ය ශක්තියෙන් ක්‍රියාත්මක වන බැවින් HSS සඳහා විදුලි බිලක් නැත. 

මෙය වැවක පාකර දින දෙක තුනකින් විශාල වපසරියක ඇති දියබෙරලිය ඉවත් කරයි. වැවේ ධාරිතාවය සහ තිබෙන දියබෙරලිය ප්‍රමාණය මත HSS හි ප්‍රමාණය තීරණය කල හැක. තෙමසක් පමණ එය වැවේ පාවීමට සැලසු විට නැවතත් නොවැවෙන සේ එයින් දියබෙරලිය ඉවත් කල හැක. 

මගේ යෝජනාව වට තුනක් පසු කර අන්තිමේදී පර්යේෂණ අරමුදල් අනුමැතිය සඳහා යොමු විය. මෙම යෝජනාව ඇගැයීමට (evaluate) ලක් කලේ විද්‍යුත් ඉංජිනේරු තාක්‍ෂණික මඩුල්ලකි.

මුදල් සම්මත කිරීමට පෙර අමාත්‍යාංශය තවත් අගැයීම් කමිටුවක් පත් කළේය. ඒ මෙම ව්‍යාපෘතියේ පාරිසරික බලපෑම් පිළිබඳව සොයා බැලීමටය. එය සමන්විත වුයේ පරිසරවේදීන්, ජලජ ශාක විද්‍යාඥයින් සහ එම ප්‍රදේශයේ වෙසෙන සමාජ සත්කාරක ප්‍රමුඛයින් කිහිප දෙනෙකුගෙනි. 

එම කමිටුවේ වාර්තාව පෙන්නුම් කලේ තරමක් සංකීර්ණ තත්වයකි. මෙම ප්‍රදේශ රැසක වැව්වල මිරිදිය මත්ස්‍ය වගාව සාර්ථකව කෙරෙයි. මීට දශක දෙකකට පමණ පෙර හඳුන්වා දී ඇති තිලාපි විශේෂයක් මෙම මත්ස්‍ය වගාවේ ප්‍රධාන අස්වැන්නකි. එම මත්සයාගේ බෝවීම සඳහා දියබෙරලිය ශාකයේ මුල විශාල කාර්ය භාරයක් ඉටු කරයි. කෙටි කලකින් සම්පුර්ණයෙන්ම දියබෙරලිය ඉවත් කිරීම විශාල පිරිසකගේ ජීවනෝපාය විනාශ කරනු ඇති බව කමිටු වාර්තාවේ සඳහන් විය.  

මේ නිසා රජය මගේ ව්‍යාපෘතිය සඳහා මුදල් අනුමත කිරීම තාවකාලිකව නැවතීය. ඉන්පසු ඔවුන් මෙම මත්ස්‍ය අභිජනනය සම්බන්ධයෙන් ඇතිවන ගැටළුව විසඳීම සඳහා යෝජනා කැඳවීය.

දැනට පවතින්නේ මෙම වාතාවරණයයි. මගේ ව්‍යාපෘතිය කල් තැබීම පිළිබඳව මට කිසිඳු කණගාටුවක් නැත. ඒ වෙනුවට සිදුවන්න ගිය ප්‍රජා ව්‍යසනයක් වැලකීම පිළිබඳව මම අතිශයින් සතුටු වෙමි.

මට මේ පිළිබඳව ලියන්න සිතුනේ ලක් රජය සිදු කරන විලම්භීත ක්‍රියා අතර නවතම නිර්මාණය දුටු විටයි. ඔවුන් මගී ත්‍රිරෝද රථ සඳහා රියැදුරාගේ වයස 35 ක් ලෙස නීතියක් ගෙන ආවේය. මේ රජය පටන් ගත් දා සිටම කරන පරිදි ඔවුන් බලාත්මක කල නීතිය ක්‍රියාත්මක වන විට ඔවුන්ම අකුළා ගත්තේය. මෙහිදීද සිදුවන ප්‍රජා-ව්‍යසනය පිළිබඳව ඔවුන්ට තේරෙන්නේ නීතිය ප්‍රතිෂ්ඨාපනය කල පසුවයි.

ත්‍රීරෝද රථ නිසා මාර්ගයේ ගමන් කරන සහ රථ වාහන පදවන බොහෝ දෙනෙකුට දිනපතා සිදුවන ගැහැට පිළිබඳව කිසිඳු තර්කයක් නොමැත. එය නැවතිය යුතුය. ඒ අතරම ත්‍රීරෝද රථ පැදවීම රටේ විශාල රැකියා පදනමක් බව රජය පමණක් නොව කුඩා දරුවෙකුට පවා වැටහෙන යථාර්තයකි. එය එක රැයකින් විනාශ කරනවා යනු රට දැවැත්ත අර්බුදයක් කරා රැගෙන යන පියවරක් බව ඔවුන්ට ඉතා පහසුවෙන් වටහා ගත හැකිව තිබුණි. 

ත්‍රීරෝද රථ පමණක් නොව ලංකාවේ මාර්ග පද්ධතිය භාවිතා කරන වෙනත් වාහන සඳහාද අවධානය යොමු කිරීම රටේ ප්‍රමුඛ අවශ්‍යතාවයක් වී ඇත. වාහන ධාවනයේදී සිදුවන අනතුරු සහ අක්‍රමිකතා අවම කරගැනීමේ ක්‍රමවේදයන් සකස් කල යුත්තේ ඒ පිළිබඳව විශේෂ දැනුමක් ඇති විද්‍යාඥයන් සහ තාක්ෂණවේදීන් විසිනි. ඔවුන්ටද එම ක්‍රියාමාර්ග යෝජනා කල හැක්කේ පුර්ණ පර්යේෂණ මාලාවකින් පසුවයි. සමහර විට වෙනත් රටක සාර්ථකව ක්‍රියාත්මක වන ක්‍රමවේදයක් ලංකාවට නොගැලපිමට පුළුවන. 

මහා මාර්ග කළමනාකරණය සහ ප්‍රවාහන තාක්ෂණය (highway management and transport technology) පිළිබඳව ආචාර්ය හෝ ශාස්ත්‍රපති උපාධි සහිත ලාංකිකයන් කිහිපදෙනෙක් වත් රටේ සිටින බව මම විශ්වාස කරමි. ඔවුන්ගේ දැනුම ලබාගන්නේ නැතිව දේශපාලකයා සියළු දේ පිළිබඳව විශේෂඥයා වන්නට යෑම රටේ බොහෝ ව්‍යසනයන්ට හේතු පාදක වී ඇත.  

මේ ලිපිය සඳහා ලැබුණු පළමු ප්‍රතිචාරයට මා පළ කල අදහස සිංහලෙන් ලිවීමට සිත්වේ. එය ලියු මහත්මයා ඇසුවේ මෙම නීතිය ගෙන ඒමට මුල් වුයේ ත්‍රීරෝද රථ පැදවීමේ සේවාව නිසා සමාජයට අවශ්‍ය වෙනත් රැකියා කෙරෙන් තරුණයන් ඈත් වීම නැවතීමට නොවේද කියාය. එය සත්‍යයක් විය හැක. එහෙත් මගේ දැනුම අනුව නම් නිත්‍යානුකූල රැකියාවක් සඳහා පුද්ගලයන් යොමුවීම නැවතීමට නීති පැනවීම ප්‍රජාතන්ත්‍ර විරෝධී ක්‍රියාවකි. එබඳු තත්වයක් ඇත්නම් රජය කල යුත්තේ අනෙකුත් රැකියාවන් සඳහා ඇති ඉල්ලුම වැඩිවන ආකාරයෙන් වැඩපිළිවෙලක් දියත් කිරීමය. එසේත් නොමැති නම් ත්‍රීරෝද රථ සේවය සඳහා ඇති ඉල්ලුම අඩු වන පරිදි ක්ෂුද්‍ර-ප්‍රවාහන සේවා ජාතික මට්ටමින් ඇති කිරීමය. සමාජය යොමු වන්නේ වඩාත් ලාබදායි සේවා සඳහාය. එය සමාජයේ අයිතියයි.

රටේ සමස්තයටම බලපාන යම් තීරණයක් ගැනීමේදී රජයක් පළමුව ප්‍රමුඛත්වය දිය යුත්තේ මුලිකව තීරණය කල අරමුණු එම පියවර මගින් සාක්ෂාත් කරගත හැකිද යන්නටයි. ඉන් පසු එම පියවර ක්‍රියාත්මක කිරීමෙන් සිදුවිය හැකි අවශේෂ ප්‍රතිඵල පිළිබඳව ඇගැයීමක් කල යුතුය. මේ දෙකම නොමැතිව අපි දැන් දශක ගණනාවක් පිය නගන්නෙමු.

තවත් මේ පද්ධතිය තුලම ඉදිරියට පාවෙනවාද නැද්ද යන්න ලාංකික ඔබට බාරය. 

වික්ටර් සර් (Sir Viktor)

1995 වසරේ ජූලි මාසයේ දිනක මම ස්වීඩනයට ගොඩ බැස්සෙමි. ඒ මගේ බිරිය සහ තෙමස් වයසැති පුතු සමගය (පසුව ඔහු ලොකු පුතා නොහොත් ලොක්කා විය). ඊට පසු දින මම පශ්චාත් උපාධියේ වැඩ කටයුතු ඇරඹීම සඳහා උප්සලා සරසවියේ අධි වෝල්ටීයතා පර්යේෂණ අංශය වෙත ගියෙමි. එකල මෙම ආයතනය පිහිටියේ නගරයෙන් පිටත ඉතා අඩු ජනගහනයක් විසූ හුස්බිබෝරි ප්‍රදේශයේය. එක් පසෙකින් නිතර වාහන ගමන් නොකරන මහා මාර්ගයකි. අනෙක් පසින් තිරිඟු වතු සහ ලඳු කැලෑවෙන් යුත් විශාල භූමි ප්‍රදේශයකි. මේ මායිම් අතර අක්කර ගණනාවක් පුරා පැතිරුණු බිම් කඩක් මධ්‍යයේ තිබූ සුවිසල් අධිවොල්ටියතා අංශ ගොඩනැගිල්ල පැරණි භූත මන්දිරයක් මෙන් දිස්විය. එය ප්‍රෞඩ අධ්‍යාපනික ඉතිහාසයක පිය සටහනක් බඳුය. 

මා ගොඩනැගිල්ලට ඇතුළු වී කලින් මට දැනුම් දී තිබුණු පරිදි තෝමස් හමු විය. ඔහු එවකට තරමක් මුඛරි, කඩවසම් ස්වීඩන් ජාතික තරුණයකු විය. ආයතනයේ අභ්‍යන්තර කටයුතු බාරව සිටි තෝමස් මුලික ගොඩනැගිල්ලෙන් එපිට පිහිටි තවත් ගොඩනැගිල්ලකට මාව රැගෙන ගියේය. ඒ සඳහා යායුතු වුයේ වසර 50 වත් පැරණි  පොළව යටින් වූ උමගකිනි. මීටර් 40ක් වත් දුර නැති මේ කොටසට යාමට පොලව හාරා උමගක් තනා ඇත්තේ කුමකටදැයි මම වික්ෂිප්ත වුයෙමි. තවත් මාස කිහිපයකින් මට එය වැටහුණි. පරිසරයේ උෂ්ණත්වය සෙල්සියස් අංශක ඍණ 30 ක් පමණ වන ශිත ඍතුවේ ගොඩනැගිලි අතර ගමන් කිරීමට මෙම උණුසුම් උමග දිව්‍ය පථයක් විය. 

තෝමස් මට මගේ කාමරය පෙන්වීය. එදා පශ්චාත් උපාධි අපේක්ෂකයෙකු ලෙස මට ලබා දුන් ඒ කුටිය, අද මහාචාර්යවරයෙකු ලෙස මට ලැබී ඇති නිල කාර්යාලය මෙන් හතර ගුණයක් පමණ විය.

"ඔබ පැමිණෙන තුරු වර්නන් බලා සිටිනවා" යැයි පැවසු තෝමස් විගසින් පිටව ගියේය.

මහාචාර්ය වර්නන් කුරේ මාගේ සුපවයිසර්වරයා විය. එවකට ඔහු ආයතනයේ උප ප්‍රධානියාය. මා ඔහුගේ කාර්යාලයට ගිය පසු ටික වෙලාවක් ආගිය තොරතුරු විමසු මහාචාර්ය වර්නන් "චන්දිම අපි මුලින්ම රිවීව් පේපර් එකක් ලියමු නේද" යැයි ඇසීය. මම එකවරම "හා ලියමු" කියා කීවෙමි. 

එහෙත් මට ඔහු කී දෙය තේරුණේ නැත. ඔහු අදහස් කර තිබුනේ සමාලෝචන පත්‍රිකාවක් (review paper) පිලිබඳවය. එවකට මට පේපර් එකක් යනු එක්කෝ උදෑසන පළවන ප්‍රවෘති හෝ චිත්‍රකතා පත්‍රයකි නොඑසේ නම් විභාග ප්‍රශ්න පත්‍රයකි. මගේ වික්ෂිප්තභාවය ඉව වැටුණු මහාචාර්ය වර්නන් පත්‍රිකාව සහ එහි මාතෘකාව පිළිබඳව පැහැදිලි කිරීමක් කළේය. ඉන් පසු පුස්තකාලයට ගොස් අදාළ ප්‍රකාශිත පත්‍රිකා අධ්‍යනය කරන ලෙස පැවසීය. 

කිහිප දෙනෙකුගෙන් අසා ගෙන මම ආයතනයේ පුස්තකාලය වෙත ගියෙමි. එයද ප්‍රධාන ගොඩනැගිල්ලේ පසෙක විය. මෙය ඔබ හැරී පොටර් චිත්‍රපටි වල දකින පුස්තකාලයකට වඩා වැඩිපුර වෙනස් නොවීය. අඩි දොළහක් පමණ උසට වූ පොත් රාක්ක වල සම් බැඳුම යෙදු පොත් සහ සඟරා එක පෙලට අසුරා ඇත. සුවිසල් පුස්තකාලය තුල සිටියේ තව එක පුද්ගලයෙකු පමණි. ඔහු ආරෝහ පරිණාහ දේහධාරී තරමක වියපත් සුදු මහතෙකි. ඔහු මේසයක් මත වූ යමක් දෙස නෙත් යොමාගෙන සිටියේය. බැලූ බැල්මට ඔහු පුස්තකාල සේවකයෙකු වන්න ඇතැයි මම සිතුවෙමි.  

මහාචාර්ය වර්නන් පැවසු සඟරා තිබුණේ අර පුද්ගලයා සිටි ස්ථානය ආසන්නයේ ඉහලම රාක්ක වලය. ඒවා සඟරා දහය බැගින් සම් බැම්මෙන් බැඳ අසුරා තිබුණි. මේවා ගැනීම මට ප්‍රෙහෙලිකාවක් විය. 

"කරුණාකර මට කියන්න පුලුවන්ද මේ සඟරා ගන්නා ආකාරය" මම අර පුද්ගලයාගෙන් ඇසුවෙමි. 

"අන්න අතන තියෙනවා ඉනිමගක්. එය රැගෙන විත් තමයි ඔබට ඒවා ගන්න වෙන්නේ" ඔහු ඉතා ශාන්ත ස්වරයෙන් ඈත කොනක ඇති ඉනිමගක් පෙන්වීය. 

"බොහෝම ස්තුතියි" කියමින් මා එදෙසට යන විට "ඔබට උදව්වක් අවශ්‍යද" කියා ඔහු ඇසීය.

එබන්දක් අවශ්‍ය නොවන බව ඔහුට කාරුණිකව පැවසූ මම ඉනිමග වෙත ගොස් එය රැගෙන ආවෙමි. 

දැන් මා ඉනිමගට නැග සඟරා තොරයි. අර තැනැත්තා මා දෙස බලා සිටියි. සඟරා ගොනු කිහිපයක් තෝරා ගත් මා ඔබට මේවා අල්ලා ගත හැකිදැයි පහල සිටින මිතුරාගෙන් ඇසුවෙමි.  

"ඔව් එවන්න" ඔහු පැවසීය. මා පහලට දැමු සඟරා ගොනු එකින් එක ඔහු සුරැකිව අල්ලා මේසය මත ගොඩ ගැසීය. 

සඟරා ගොනු හයක් පමණ පහලට එවීමෙන් පසු මම ඉනිමගෙන් බැස්සෙමි. ඉන්පසු ඉනිමග නැවතත් ගෙන ආ තැනින් තබා නව මිතුරාට ස්තුති කර මගේ කාමරයට සඟරා ගොන්න ඔසවාගෙන ගියෙමි.  

එදින දිවා ආහාරයෙන් පසුව මා ප්‍රධාන ගොඩනැගිල්ලට පැමිණෙන අතර මට තෝමස් හමු විය. 

"ඔබට මේ වෙලාවේ ආයතන ප්‍රධානියා හමුවිය හැකියි. සාමාන්‍යයෙන් ආයතනයට මුලින්ම පැමිණෙන සියලු දෙනා ඔහුව මුණ ගැසී තමාව හඳුන්වා දෙනවා". තෝමස් මට උපදෙසක් දුන්නේය.

තෝමස්ගේ මගපෙන්වීම අනුව මම ආයතන ප්‍රධානියාගේ කාර්යාලය සොයාගෙන ගියෙමි. ඕක් ලීයෙන් (පසුව මා දැනගත් පරිදි) තැනු විශාල දොරක 'මහාචාර්ය වික්ටර් ෂූකා" යනුවෙන් රත්‍රං පැහැ අකුරින් සටහන් කර ඇත. මා දොරට තට්ටු කල විට  පහත් එහෙත් ගාම්බීර හඬින්  "ඇතුලට එන්න" යනුවෙන් ඇතුලෙන් ඇසුනි. මා දොර ඇරගෙන ඇතුලට ගියෙමි. එය බටහිර සිනමා පටයක අප දැක ඇති වික්ටෝරියා යුගයේ ආදිපාදවරයෙකුගේ කාර්යාලයක් වැනි සුවිසල් කාමරයකි. එහි මධ්‍යයේ විශාල ලී මේසයක් පිටුපස අගනා සම් නිමාවෙන් යුතු විසල් විධායක අසුනක් අරා සිටින්නේ මගේ පොත් අල්ලා ගත් සඟයාය.

"ඇවිත් වාඩිවන්න" අන්දමන්දව සිටි මා හට මහාචාර්ය වික්ටර් ෂූකා විධානය කළහ. 

"ඔබ ගෝමස් විය යුතුයි". 

මා 2009 දී ඔහුව අවසන් වතාවට මුණ ගැසෙන තුරුම ඔහු මට කතා කලේ ගෝමස් කියාය. චන්දිම කියනවාට වඩා පෘතුගීසි ගෝමස් යන නම ඔහුට පහසුවෙන් උච්චාරණය කල හැකි වුවා විය හැක.

"ඔව් සර්" එවන විටත් අන්ද මන්ද බව පහව ගොස් නොසිටි මම පිළිතුරු දුනිමි. 

මහාචාර්ය ෂූකාගේ මුහුණ රතු විය.

"කවදද මිනිහෝ මට නයිට් පදවිය ලැබුනේ?" ඔහු ගුගුලේය.

මට මගේ දෑස් නිලංකාර වනු දැනුනි. මොනවා කියන්නද මොනවා කරන්නද කියා සිතා ගත නොහැකිව මම ඔහුගේ මුහුණ දෙස බලා සිටියෙමි. 

මුවඟට සිනහවක් නගා ගත් මහාචාර්ය ෂූකා නැවතත් ඉතා ශාන්ත ස්වරයෙන් කතා කරන්න විය.

"මම දන්නවා ඔබේ රටවල මෙම සර් ආමන්ත්‍රණය තිබෙන බව. එහෙත් ඔබ දැන් සිටින්නේ ස්වීඩනයේ. මෙහි සර්ලා තබා මහත්ම මහත්මියන් වත් නැහැ සියලු දෙනාම ආමන්ත්‍රණය කරන්නේ නමින් පමණයි". 

එදා පටන් ඔහු මට වික්ටර් විය. අද දක්වාම මගේ සුපවයිසර් වරයා මට වර්නන්ය. එතන සිටි හැමෝම බෙන්ජමින්, උල්ෆ්, රෝල්ෆ්, මර්කුස්, ගුනේලා, සබ්‍රිනා විය. බෙන්ජමින් මහත්මයා හෝ සබ්‍රිනා මහත්මිය අප අතර නොසිටියේය. 

වසන්ත සමයේ අග භාගයේ සිට සරත් සමයේ මුල් භාගය වනතෙක් ආයතනයේ සියලු දෙනා සැමදාම උදෑසන තේ පානය (කෝපි පානය කිවහොත් වඩා නිවැරදිය) සඳහා එළිමහනේ රැස් වෙයි. එක පෙලට පිහිටවූ මේස වටේට පුටු තබාගෙන අපි හිරු එළියෙන් නැහැවෙමින් කෝපි කෝප්ප තොලගාමු. ආයතනයේ අතුගෑම සහ වැසිකිලි පිළියෙළ කිරීමට පැමිණෙන ලීනා කෝපි සාදයට එක් වන්නේ තරමක් ප්‍රමාදවය. ඇය සැමදාම "හායි වික්ටර්" කියා වික්ටර් ෂූකාගේ පිටට පහරක් ගසමින් කෝපි කෝප්පය සමග ඇගේ අසුනට යයි. 

අප සියළු දෙනා තුල එකිනෙකා කෙරෙහි ඉතා තද ගෞරවයක් විය. වික්ටර්, වර්නන්, රජීව් වැනි ආචාර්ය මහාචාර්ය වරුන් කෙරේ අප තුල තිබුණේ ඉතා ඉහල ගුරු බැතියකි.  එය අදද අප තුල එලෙසම පවතී. වික්ටර් 2010 දී මෙලොවින් සමු ගත්තේය. වර්නන් සහ රජීව් සමග මම තවමත් පර්යේෂණ සහයෝගිතා පවත්වමි. ඔවුන් අපගේ ගුරු දේවයෝය. 

අපේ සරසවි සිසුන් "කොහොමද සර්" කියා දෙකට නැමුණු, අපට වද පීඩන දුන් ගුරුවරු පිළිබඳව, ඔවුන් නැති තැන කතා බහ කල හැටි මට සිහිවෙයි. මට අදටත් සිතෙන්නේ  "සර්" යනු වහල් යුගයෙන් බින්නවී විත් තවමත් අප අතර පවතින විකටරූපී නෂ්ටාවශේෂයක් බවයි. 

නොමිලේ අධ්‍යාපනය ඇති කළ ටියුෂන් පන්තිය

ඒ 70 දශකයේ අග භාගයයි. අපේ පුංචි අම්මා තම ප්‍රථම ගුරු පත්වීම ලැබීය. ඒ කුරුණෑගල නගරයෙන් තරමක් ඈත පිහිටි තඹගල්ල ප්‍රදේශයේ පාසලකටය. ඒ වන විට කුඩා කොලු ගැටයකු වූ මට දෙමව්පියන් සමග කිහිප වතාවක් මේ පාසලට යෑමේ අවස්ථාව හිමි විය. 

එය ලංකාවේ සැබෑ තත්වය වටහා ගැනීමට කදිම අවස්ථාවක් විය. බදාම ගැලවී වැටුණු කොට තාප්පවලින් වට වූ පෞරාණික පෙනුමකින් යුත් පන්ති කාමර, කඩා වැටෙන්න ඔන්න මෙන්න වූ මේස පුටු, යටිපතුල අඩක් පොළොවේ ගැටෙන, අන්තයටම ගෙවී ගිය රබර් සෙරෙප්පු පැළැඳි සිසු සිසුවියන්. පාංකඩ වන තරමට දිය වූ ඔවුන්ගේ පාසල් නිල ඇඳුම් ආදී සියල්ල පැවසුවේ ඔවුන්ගේ ජීවන තත්වයේ ඇති කටුක බවය.

“මේ ළමයි හුඟ දෙනෙක් දවසට කන්නේ එක වේලයි. සමහර ළමයි ඉස්කෝලෙට එන්නේ විවේක කාලයේ දී දෙන බිස්කට් දෙක කන්න” පාසලේ විදුහල්පතිතුමා මගේ දෙමව්පියන් සමග පවසනු මට තාම මතකය.

පසු කාලයක මගේ පුංචි අම්මා පැවසුවේ මෙය පළාතේ ඇති හොඳ මට්ටමේ පාසලක් බවත්, මීටත් වඩා පහළ මට්ටමේ පාසල් එම ප්‍රදේශයේ තිබෙන බවත්ය.

මේ අතීත පුවත මට සිහි වූයේ මීට සති කිහිපයකට පෙර රිවිර පුවත් පතේ පළ වූ ලිපියක් කියවීමෙන් පසුව ය. එහි සඳහන් කරුණු අනුව වයඹ පළාතේ පිටිසර පාසල්වල තත්වය වසර 40කට පසුවද වෙනස් වී නැති සේයකි. කුරුණෑගල යනු ලංකාවේ අති දුෂ්කර දිස්ත්‍රික්කයක් නොවේ. එසේ නම් මොණරාගල, බදුල්ල, අම්පාර ආදී ප්‍රදේශවල පාසල්වල තත්වය කෙසේ ඇත්ද?

මගේ පාසල් දිවිය මට සිහිවෙයි. අප කිහිප දෙනෙක් අකුරු කළේ ඉතා අරපරිස්සමෙනි. ඒ අපේ දෙමව්පියන් වෙහෙසී හරි හම්බ කරගන්නා මුදලේ වටිනාකම හොඳින් දන්නා නිසාය. ඒ අතරම තඹගල්ල විදුහලේ දරුවෙක් වසර දහයකටවත් තම පාසල් කටයුතු සඳහා වියදම් නොකරන තරමේ මුදලක් ගෙවා මිළ දී ගත් පාවහන් පැළැඳ පාසල් පැමිණෙන දරුවන් අනේකවත් අප අතර විය. වරක් මගේ එක් සගයෙක් පැවසූ ආකාරයට ඔහු පළඳින මේස් යුගලක් මා පාසල් ගෙන ගිය පොත් බෑගයේ මිල මෙන් පස් ගුණයක් පමණ විය. මේ දරුවන් එක වේලකට වියදම් කරන මුදලින් දුෂ්කර ගමක පවුලක් දින තුන හතරක් යැපෙනු ඇත.

මේ අන්ත දෙකේ පන්ති දෙකම තම අධ්‍යාපනය ලබන්නේ නොමිලයේය. ඒ මීට දශක හතකට පෙර සිදු වූ වරදක ප්‍රතිඵලයක් ලෙසය. ඒ වරද “නිදහස් අධ්‍යාපනය” යන දෝෂ සහගත පරිවර්තනයෙන් අපි හඳුන්වමු. මේ වරද ගැන කතා කරන්න තබා සිතන්නවත් ලංකාවේ දේශපාලකයන් සහ වියතුන් අකමැතිය. ඒ ඔවුන් කෙරේ මහජන උදහස ඇතිවේ යැයි ඇති බිය නිසා ය. එහෙත් වරද වරදමය. එය කෙදිනක හෝ විවෘතව සාකච්ඡා කළ යුතු ය.

ඉංග්‍රීසියෙන් “freedom of education” සහ “free education” යනුවෙන් යෙදුම් දෙකක් නිතර භාවිත වෙයි. මෙහි පළමු පදයෙහි අර්ථය අධ්‍යාපනයේ නිදහසයි. අදටත් ලොව සමහර රටවල සහ සමහර සමාජ ව්‍යුහ තුළ අධ්‍යාපනයේ නිදහස සීමා වී ඇත. කාන්තාවක වීම, අඩු කුලයේ ඉපදීම, ජාතිය හෝ ආගම අනුව බාධා පැනවීම, මුදල් නොමැතිකම, අධ්‍යාපන පහසුකම් හෝ ගුරුවරුන් නොමැති වීම, විෂම දේශපාලන මත දැරීම ආදී කරුණු රාශියක් මත තමාට අවශ්‍ය හෝ තමා කැමති අධ්‍යාපනයක් ලැබීමට ඇති නිදහස අහුරා දමනු ලැබූවන් අපි දකින්නෙමු. මෙය අධ්‍යාපනයේ නිදහස මරා දැමීමකි.

ශිෂ්ට සම්පන්න සමාජ ක්‍රමයක් බිහිකිරීමට නම් අධ්‍යාපනයේ නිදහස අනිවාර්ය අංගයක් විය යුතුය.

දෙවන පදයෙන් කියැවෙන්නේ මුදලක් අය නොකර අධ්‍යාපනය ලබා දීමයි. මෙය සිංහලට පරිවර්තනය විය යුත්තේ “නොමිලයේ අධ්‍යාපනය” ලෙසටයි. ලංකාවේ රජය මගින් ක්‍රියාත්මක කරන්නේ මේ නොමිලයේ අධ්‍යාපනයයි. මෙයට නිදහස් අධ්‍යාපනය යැයි පැවසීම දේශපාලන වුවමනාවක් බව අපගේ වැටහීමයි. “නොමිලේ අධ්‍යාපනයට අත නොතබව්” යනු ලජ්ජා සහගත සටන් පාඨයකි. “නොමිලේ” යන්න “නිදහස්” වූ විට සටන් පාඨයට යම් ගැම්මක් ඇති වේ. මේ හැරෙන්නට නිදහස් අධ්‍යාපනය යනු කිසිදු අර්ථයක් නැති බොල් පාඨයකි.

වසර 70ක නොමිලයේ අධ්‍යාපන සැපයුමකින් පසු අප අත්පත් කරගෙන ඇති ජයග්‍රහණ මොනවාද? රටේ බහුතරයක් පාසල් තවමත් ඇත්තේ පහසුකම් අතින් මැලේසියාව වැනි (මීට වසර 30-40 කට පෙර අපට වඩා ඉතා පසුගාමිව සිටි) රටකට සාපේක්ෂව ඉතා ප්‍රාථමික මට්ටමකය. ඉඳහිට දුෂ්කර පළාතක පාසලකින් උගෙන ඉහළින් විභාග සමත්වන සිසුවෙකු ගැන පත්තර පිටු පුරා විස්තර පළ වුවත්, යතාර්ථය නම් මේ පළාත්වල බොහෝ දෙනෙක් ඉතා අඩු වයසින් පාසල් අධ්‍යාපනය නිමා කරන බවය. 

දුෂ්කර පැතිවල පාසල් පමණක් නොව කොළඹ අහස සිඹින යෝධ ගොඩනැගිලි පෙනෙන මානයේ වූ කොටුවිල ගාමිණි විද්‍යාලය වැනි පාසලක පවා තත්වය එතරම් වෙනස් නොවන බව අපගේ හැඟීමයි.

සිදුවිය යුතුව තිබුණේ කුමක්ද?

ක්‍රමවේදය සකස් විය යුතුව තිබුණේ ආදායම් ප්‍රමාණය මත පදනම් වූ ගාස්තු අයකිරිමකිනි. එවිට සම්පුර්ණයෙන්ම නොමිලයේ අධ්‍යාපනයේ සිට සෑහෙන ඉහළ ගාස්තුවක් දක්වා පුළුල් පරාසයක මෙම අයකිරීම ව්‍යාප්ත වන්නට තිබුණි. කළමනාකරණ පහසුව සඳහා මෙය ගාස්තු තල කිහිපයකට සීමා කළ හැකිය. ඇතුළුවීමේ විභාග පදනමකින් තොරව දිවයිනේ ඉහළ පෙළේ විදුහල් ලෙස වර්ගීකරණය කළ පාසල්වලට ඇතුළත් වූ සිසුන්ගෙන් අමතර අය කිරීමක් ලබාගැනීමෙන් ඒ පාසල්වලට ඇතිවන ඉල්ලුම අඩු කරගත හැක.

මෙහි දී සමහරුන් ආදායම් මට්ටම අඩු කර පෙන්වීම සඳහා නොයෙකුත් උපක්‍රම භාවිත කිරීම වැළක්විය නොහැක. ඒ අප සමාජයේ ඇති වගකීම් විරහිත ස්වභාවය නිසාවෙනි. එහෙත් එම අඩුපාඩුකම් මධ්‍යයේ වුවද රජයට සැලකිය යුතු ආදායමක් මෙයින් ලැබේ. ඊළඟට කළ යුතුව තිබුණේ මෙම ආදායම භාණ්ඩාගාරයේ වෙනමම ගිණුමකට බැර කර එය අධ්‍යපනයේම උන්නතිය උදෙසා යෙදවිය හැකි ක්‍රමවේදයක් සකස් කිරීමයි.

මෙමගින් ලංකාවේ දුෂ්කර පැතිවල පාසල් බොහෝ සෙයින් ඉහළට නගා සිටුවිය හැකිව තිබුණි. එසේ නම් අද “දුෂ්කර පාසල්” යන යෙදුම අතීතයට පමණක් වලංගු පදයක් වන්නට තිබුණි. එහෙත් එය එසේ වූයේ නැත.

නොමිලයේ අධ්‍යාපනය නිසා සමාජයේ පහළම ස්ථර අන්ත අසරණ වන විට මධ්‍යම පන්තිය තුළ තවත් අනිසි විකෘති ගමනක් ආරම්භ විය.

සීමිත වූ සරසවි පිවිසුම් අවස්ථා ගණනට තරග කිරීමට නම් තම දූ දරුවන් අශ්වයන් බවට පත්කිරීමේ අවශ්‍යතාවයක් ඇති බවට දෙමාපියන් තුළ හැඟීමක් ඇති විය. බොහෝ මධ්‍යම පාන්තික දෙමව්පියන්ට පාසල් ගාස්තුවක් ගෙවීමේ හැකියාව තිබේ. එහෙත් අධ්‍යාපනය නොමිලයේය. මේ නිසා ඔවුහු තම දරුවන්ට මුදල් වියදම් කර අමතර අධ්‍යාපනයක් ලබා දී තරගය දිනවීමට හැකි බව අවබෝධ කර ගත්හ. ඒ වෙනුවෙන් ටියුෂන් ව්‍යාපාරය බිහි විය. මේ තරගයට මුහුණ දීම උදෙසා පහළ මධ්‍යම පාන්තිකයන් ද ඉතා අසීරුවෙන් කෙසේ හෝ තම දරුවන් ද ටියුෂන් රැල්ලට එකතු කරන්න විය. මෙය ඈත එපිට ගම්මාන දක්වා පැතිර ගියේය. අන්තිමේදී දුෂ්කර යයි සම්මත පැතිවල සිටිනා පොහොසතුන්ගේ දරුවන් නගරයට විත් ටියුෂන් ගෙන දුෂ්කර පළාත් වලින් විභාගයට ලියන්න විය. මෙය තවත් සමාජ විකෘතියක ඇරඹුමක් විය. 

අද වන විට තම දරුවන් ටියුෂන් පන්තිවලට නොයවන දෙමව්පියන් ඇත්නම් ඒ ඉතාම අතලොස්සකි. සමහරුන් මේ සඳහා ඉතා විශාල මුදලක් නොමසුරුව වැය කරන අතර සමහර දෙමව්පියන් මේ වෙනුවෙන් සතියට වේල් කිහිපයක් නිරාහාරව සිටින බව අපි පෞද්ගලිකව දනිමු. මේ පිරිසට නොමිලයේ අධ්‍යාපනය වෙනුවට මුදල් ගෙවා ලබන පාසල් අධ්‍යාපනයක් හඳුන්වා දීමට ගියහොත් එයට එරෙහිව රජය පෙරළෙන තරමට විශාල ජන රැල්ලක් බිහිවනු ඇත. එහෙත් තමා දැනටත් ලබන්නේ මුදල් ගෙවා ලබන අධ්‍යාපනයක් බව ඔවුන් නොසිතති. ඔවුන් මුදල් ගෙවා නොවිධිමත් ලෙස අධ්‍යාපනය ලබන්නේ ය.

ටියුෂන් ක්‍රමය තුළ නැවතත් බැට කන්නේ සමාජයේ පහළම කොටසයි. එදිනෙදා වේල සරිකර ගැනීමත් විශාල අභියෝගයක් වන මේ පන්තිය තුළ තම දරුවාට අමතර ඉගැන්වීම් සඳහා වියදම් කිරීම සිහිනයක් පමණි. පාසලේ අධ්‍යාපනයද ඉතා පහළ මට්ටමක පවතී. මේ නිසා අවසානයේ දී සමස්ත දුප්පත් පන්තියම සදා දුප්පතුන් ලෙස කාල-අවකාශයේ ඉදිරියට පිය තබයි. බොහෝ දේශපාලුවන්ගේ පැවැත්ම රඳා පවතින්නේ මේ දුප්පත් සමාජ පන්තිය දුප්පතුන් ලෙසම සිටිනා තාක් ය. එබැවින් ඔවුන් නිරන්තරයෙන් දුප්පත්කම උත්කර්ෂයට නංවයි.

ටියුෂන් ගුරුවරයා බිහිවන්නේ අධ්‍යාපනය හෝ දැනුම සිසු පරපුරට ලබාදීමට නොවේ. ඔහුගේ කාර්යභාරය විභාග තරණය කරවීමයි. දක්ෂ අසුන් පුහුණු කරන්නෙකු සේ ඔහු සිසු සිසුවියන් විභාග තරණ ක්‍රමවේදයන් කෙරේ යොමු කරවයි. මේ ක්‍රමයෙන්  බිහිවන්නේ වේගයෙන් දිවයන අසුන් සහ දිවගත නොහැකිව ඇදවැටී වෙඩි පහර කා මිය යන අසුන් යන දෙවර්ගය මිස යහපත් මනුෂ්‍යයන් නොවෙයි. 

මෙම සමාජ විකෘතියේ එක් උච්චස්ථානයක් වන්නේ මෙතෙක් කල් දුෂ්කර පළාත් ලෙස ලේබල් කල ප්‍රදේශවල සරසවි පිවිසුම් කඩයිම් ලකුණු අනෙක් ප්‍රදේශ වලට ආසන්න වීම හෝ ඊටත් වඩා වැඩිවීමයි. මෙහි ප්‍රතිඵලය දුප්පතාට කිසිම ආකාරයකින් සරසවි පිවිසුමක් ලබා ගත නොහැකි වීමයි. මෙම සමාජ විකෘතිය ඉදිරියේදී ඉතා අහිතකර ප්‍රතිඵල රටට අත් කර දෙනු ඇත.

මේ තත්වයට වග කිව යුත්තේ ටියුෂන් ගුරුවරයා නොවේ. ඔහු සිදු කරන්නේ සමාජයේ ඇති ඉල්ලුමට අවශ්‍ය සැපයුම ලබාදීමයි. ඉල්ලුම මෙන්ම සැපයුමද නීත්‍යනුකුලය (ටියුෂන් ගුරුවරයා අදායම් බදු ගෙවනවා නම්). 

කොළඹින් ආවත්, ගිරාදුරු කෝට්ටෙන් ආවත් අද රජයේ සරසවි වල නොමිලේ ඉගෙනුම ලබන සිසුන්ගෙන් 99% කට වඩා මෙම ටියුෂන් ක්‍රම වේදයෙන් බිහිවූ දරුවන් බව පෙනෙයි.  ඔවුන් බොහෝ දෙනෙකු කරන කියන දෙයින් ගම්‍ය වන්නේ ඉතා සරල කාරණයකි. 

"අපි ජිවිතයේ වෙන කිසිඳු ආශ්වාදයක් නොලබා අධි වේගයෙන් දුව ගොස් ඉතා උස කඩුල්ලක් පිනූ අසුන් වෙමු. දැන් ඉතින් අපේ ජිවිතයේ ඉතිරි කාලය සමාජය විසින් නඩත්තු කල යුතුය". 

මේ සරසවි සිසුන් නිතර දැක ඇති වෘතියවේදියා අසුන් පුහුණු කරන්නාය. එබැවින් ඔවුන්ද මේ අසුන් පුහුණු කරන්නෙකු බවට පත්වෙයි.  ලංකාවේ සරසවි සිසුන්ගෙන් වැඩි පිරිසක් අමතර ආදායමක් සඳහා ටියුෂන් වෘතිය තෝරාගෙන ඇති බව නොරහසකි. 

ලෝකයේ අන් රටවල සරසවි සිසුන් ඉගෙනීමට කරන කැප කිරීම් ඔවුන් අසා වත් නැත. ඇඟ පත වෙහෙසා කරන වෙනත් අර්ධ-කාලින රැකියාවක් පිළිබඳව ඔවුන්ට සිතීමත් පිළිකුලකි. ඔවුන් ධනවතුන් ලෙස පට්ට ගහන සමාජයේ දරුවන් වෙනත් රටවල අධ්‍යාපනය සඳහා පැමිණ ආපනශාලා, ඉන්ධන පිරවුම්හල්, සුපිරි වෙළඳසැල් වල සේවය කරන බව මේ සරසවි සිසුන්  අමතක කරති. ලොව සෑම සමාජ ක්‍රමයක මෙන්ම සරසවි පද්ධති වලද අසාධාරණකම්, අඩුපාඩුකම්  පවතී. බොහෝ විට ඒ තමන් විසින් මුදල් ගෙවා අධ්‍යාපනය ලබන ආයතන වලය. එහෙත් එම සිසුන් බොහෝ දෙනෙක් මෙම තත්වයන්ට දක්වන වියත්, අර්ථවත්, නම්‍යශීලි ප්‍රතිචාරයන් ලංකාවේ දකින්නට නැත. ලංකාවේ සිසුන්ට අභිමානය ඇත්තේ තම සරසවිය ගැන නොව තම වීදි සටන් ජයග්‍රහණ පිලිබඳවය. 

ඉහත මානසික ව්‍යකුලතාවයට ප්‍රධානම හේතුව මේ සිසුන් වසර 18 ක් පමණ විභාග ජයමග ඔස්සේ හැල්මේ දිවීමයි. එම මාර්ගයේ කෙලවරවල පමණක් "අධ්‍යාපනය" යන බෝර්ඩ් ලෑලි සවිකර ඇත.  

මතක තබා ගන්න පෞද්ගලික අධ්‍යාපනය සහ මුදල් ගෙවා ලබා ගන්නා අධ්‍යාපනය යනු දෙකකි. මැලේසියාවේ මෙන්ම ලෝකයේ බොහෝ රටවලද රජයේ පාසල් සහ සරසවිවල ඉගෙනුම ලබන සිසුන්ගෙන් මුදලක් අය කරයි. ඉන්දියාවේ ඇති සමහර පෞද්ගලික පාසල් නොමිලේ සිසුන්ට අධ්‍යාපනය ලබාදෙයි.  

නිදහස් අධ්‍යාපනය වෙනුවෙන් සටන් වදිනවා කියා සැමට නොමිලේ අධ්‍යාපනය පවත්වාගෙන යා යුතු යැයි කෑගසන ඔබ සෑම දෙනාගෙන්ම මම මෙසේ අසමි. 

ගංවතුර නිසා පන්සලක අවතැන් වූ පිරිසකට නොමිලේ ආහාර ලබාදීම රජයේ මෙන්ම සමාජයේද අනිවාර්ය යුතු කමකි. ඔවුන්ට නොමිලේ කෑම ලබාදෙන බැවින් මුදලක් වියදම් කර කෑම වේලක් ලබා ගත හැකි ඔබත් එම නිකං ආහාර වේලට අයිතිවාසිකම් කීම කෙතරම් සාධාරණද? 

ඔබ මොහොතක් සිතන්න ඔබ පාසල් යන අවධියේ සහ උපාධිධාරියෙක් නම් සරසවි යන අවධියේ ඔබට අධ්‍යාපනය සඳහා යම් මුදලක් ගෙවීමට කිසිඳු හැකියාවක් තිබුනේ නැත්ද? ඔබ ටියුෂන් සඳහා වියදම් කලේ නැත්ද? 

දැන් ඔබම සිතන්න, ඔබ අවතැන් නොවී ගං වතුර ආධාර ලබා ගත් අයෙකුද?

අප බොහෝ දෙනෙක් වැටෙන්නේ ඒ ගොඩටය. ඒ තිබෙන ක්‍රමයේ වරද නිසාය. අඩුම ගන්නේ දැන්වත් එය වෙනස් කලයුතු යයි ඔබට නොසිතේ නම් එවිට ඔබ ලැජ්ජා විය යුතුය. 

**************************************** 

ලංකාවේ බොහෝ විට සිදුවන්නේ ගැටළුවක නැට්ටෙන් අල්ලා ඇඹරීම හෙවත් ඉලුක් පඳුරේ කොළ ටික කැපීමයි. 

අපි බොහෝ සේ වෙහෙසවී LTTE ත්‍රස්තවාදය නැති කළෙමු. එහෙත් එම ත්‍රස්තවාදයට පාදක වූ ඉලුක් මුල් ටික තවමත් පස් යට ඇත. විජයකලාලා වතුර දමන්නේ මේ මුල් ඇති බව දන්නා නිසාය. මහා වැස්සකට පසු නැවතත් ඉලුක් පඳුරු සරුවට දළු ලා වැඩෙනු ඇත. එවිට අපි නැවතත් විසි කැති සොයමින් දුවනු ඇත.

සිටින-සිටිය බොහෝ දේසපාලුවන්ගේ අධීක්ෂණයෙන් දියත්වන මත්ද්‍රව්‍ය ව්‍යාපාරය මැඩීමට පාලකයන් උත්සහ කරන්නේ මරණ දඬුවම ක්‍රියාත්මක කරවීමෙනි. මත්ද්‍රව්‍ය වරදට අසුවන්නේ හාල්මැස්සන් සහ කුනිස්සන්ය. ඉඳහිට හසුවන බලයා තෝරාද නීතියේ කුමන හෝ සිදුරකින් එලියට පනී. මෝරුන් තල්මසුන් කිසිදාක දැලකට පැටලෙන්නේ නැත. අන්තිමට හාල්මැස්සන් කුනිස්සන් මරා දමා ප්‍රශ්න විසඳෙන තෙක් අපි බලා සිටිමු.

අධ්‍යාපන ප්‍රශ්නයද එසේමය. කඩුල්ල පැන්න සරසවි සිසුන් අයාලේ යයි. කඩුල්ලේ වැදී බිම වැටුන සෙසු දරු පරපුර ත්‍රී වීලර් එලවයි. රජයට පෙනෙන පරිදි ප්‍රශ්නයට විසඳුම් දෙකකි. එකක් සරසවි උද්ඝෝෂණ කුමන ආකාරයෙන් හෝ  මැඩ පැවැත්වීමයි. අනෙක ත්‍රී වීලර් තහනම් කිරීමයි. පළමු එක දැනටමත් කෙරේ. දෙවෙනි එකත් ක්‍රියාත්මක වුවහොත් පුදුම නොවන්න.

SL Politics: How I Feel (ලංකාවේ දේශපාලනය: මට දැනෙන හැටි)

"ලංකාවේ දේශපාලනය අන්තිම පහත් තැනකට වැටිලා. ඔබ වැනි .............. පුද්ගලයෙක් අනිවාර්යයෙන්ම ඉදිරියට පැමිණිය යුතු කාලයයි මේ".  

පසුගිය මාස කිහිපය තුල කිහිප දෙනෙක් මට නිතරම එව් පණිවිඩ වල සාරාංශයයි මේ. තිත් පේලිය සඳහා නොයෙකුත් විශේෂණ පද යෙදුනු අතර වෘතියවේදී (professional) යන පදය බහුලව භාවිතවිය. ක්‍රියාකාරී දේශපාලනය මගෙන් බොහෝ ඈත්  වූ මෙන්ම මට පත්‍ය නොවූ විෂයක් බැවින් මම ඔවුන්ගේ ආරාධනා නැවත නැවතත් කාරුණිකව ප්‍රතික්ෂේප කලෙමි. 

පසුගිය සති කිහිපයේදී චරිත දෙකක් මේ  සඳහා දේශපාලන කරලියේ ඉස්මතු විය. එනම් රොහාන් පල්ලෙවත්ත සහ නගානන්ද කොඩිතුවක්කු යන මහත්වරුන්ය. මෙයින් පළමු චරිතය මේ වන විට සමාජ ජාලා මාධ්‍ය තුල වඩාත් ඉදිරියට ගොස් ඇති බව පෙනෙයි. කියවීමට ලැබුන තොරතුරු අනුව ඔහු ඉංජිනේරු වෘතිකයෙක් මෙන්ම සාර්ථක ව්‍යාපාරිකයෙකි. 

මා මවිතයට පත් කරමින් මට දේශපාලන පොර පිටියට ආරාධනා කල එක් පුද්ගලයෙක් රොහාන් පල්ලෙවත්ත මහතාගේ පෝස්ටුවකට බලාපොරොත්තු නොවූ කොමෙන්ටුවක් යොදා තිබුණි. 

"එයාර් බෑග් සෙන්සර් හදන එකෙක් හිතනවා ඌට රටක් පාලනය කරන්න පුළුවන් කියල".  

සමාජ වෙබ් අඩවි වල පලවන පුවත් මගින් දැනගත් කරුණු හැරෙන්නට රොහාන් පල්ලෙවත්ත මහතා පිළිබඳව මම කිසිවක් නොදනිමි. නාගනන්ද කොඩිතුවක්කු මහතා පිළිබඳවද එලෙසමය. එබැවින් ඔවුන්ගේ ඉදිරි මග පිළිබඳව දැන්මම මත හෝ අනාවැකි පල කිරීම උගහටය. එහෙත් ඉහත සඳහන් කොමෙන්ටුවෙන් පිළිබිඹු වන්නේ තවමත් උගත් යයි සම්මත බොහෝ දෙනා පවා රාජ්‍ය පාලනය සඳහා සාම්ප්‍රදායික දේසපාලුවගෙන් එපිට විකල්පයක් පිළිබඳව දක්වන ආකල්පයයි. 

ගෙවීගිය වසර පුරාම අපි පවතින දේශපාලන ක්‍රමවේදය මෙන්ම සමාජ පද්ධතියද වෙනස් කිරීම පිළිබඳව කතිකාවතක් දුටුවෙමු.  සමාජ ජාලා මාධ්‍යවල මෙන්ම මුද්‍රිත / විද්‍යුත් මාධ්‍යවලද මේ සමාජ පෙරලිය පිළිබඳව අදහස් පෙරදැරි කරගත් චරිත මතුවිය. එහෙත් මේ බොහෝ දෙනාට අවශ්‍යව ඇත්තේ සමාජ පද්ධතියේ පුළුල් පරිවර්තනයක් නොව තමා ඔසවා තැබීමට උත්සහ කරන දෙවන පෙළ හෝ තුන්වන පෙළ දේශපාලකයෙක් ඉදිරියට ගෙන ඒම බව දැන් මට සිතෙයි. රොහාන් පල්ලෙවත්ත මහතා මෙන්ම නීතිවේදියෙකු වූ නාගානන්ද කොඩිතුවක්කු මහතා පිළිබඳවද පල කරන අදහස් වලින් මේ බව තහවුරු වෙයි.

2020 වන විට කිසිම ප්‍රධාන අපේක්ෂකයෙක් දේශපාලන කරලියේ නොසිටීමේ සම්භාවිතාවක් ඇති බව මෑතකදී වික්ටර් අයිවන් මහතා පවසා තිබුණි. මට මේ කියමන යම් තාක් දුරකට සත්‍ය බව වැටහෙයි. 

ඝන කැලෑවක අතරමං වී සිටින මිනිසෙකුට බොහෝ විට පෙනෙන්නේ ඉතා කෙටි දුරකි. ඒ දුර ඇතුලත ඇති දේ ඔහුට ඉතා මැනවින් පෙනෙයි. පිපාසයට දිය දෝතක් ඔහු සොයයි. අවට වන සතුන්ගෙන් හානියක් වේදැයි ඔහු කල්පනා කරයි. මිනිස් අඩි පාරක්වත් දකින්න ඔහු ප්‍රර්ථනා කරයි. 

උස් ගසකට හෝ කඳු ගැටයකට නැගුන හොත් ඔහුට අවට පරිසරය පිළිබඳව හොඳ අවබෝධයක් ලැබෙයි. එය අඩි කිහිපයක දුර ඇති දෙයක් දකින්නාක් මෙන් ඉතා සුපැහැදිලි දර්ශනයක් නොවේ. එහෙත් පවතින වාතාවරණයට පිළිසරණක් ඔහුගේ දර්ශන පරාසයේ පවතී.  තමා ආ මගට ටික දුරක් ඈතින් දිය පොකුණක් තිබූ බවත්, තව යාර සියයක් පමණ ආ මගම ගියා නම් තමන් කොටියෙකුගේ ගොදුරක් වන බවත්,  නැගෙනහිර දෙසට ගිය විට තව යොදුනකින් පමණ කුඩා මාර්ගයක් හමුවන බවත් ඔහු පසක් කරගනියි. 

පවතින දේශපාලන වාතාවරණයේ ගිලී සිටින අයෙකු වනයේ ගමන් කරන මිනිසා වැනිය. ඔහුට තමා අවට කෙටි දුරක් තුල තොරතුරු පැහැදිලිව පෙනෙයි. ඒ තොරතුරු ගෙන එන්නේ සැකය මුසු බියකරු හැඟීමකි. ඔහුට සිදුවිය හැකි සෑම දෙයක්ම උපකල්පනය කිරීමට සිදුවෙයි. ඒ උපකල්පනයන් බොහෝ විට අසුබවාදී විය හැක. මන්ද ඝන වනාන්තරක් තුලදී හැමවිටම ඇත්තේ අවිනිශ්චිත බවක් නිසාය. 

කඳු ගැටය මත සිටින මිනිසා මේ දේශපාලන ගොහොරුවේ බලපෑමෙන් මිදී ඒ දෙස බලන අයෙකු වැනිය. අවට ඇති තත්වය පිළිබඳව ඔහුට යම් නිවැරදි තක්සේරුවක් කල හැක.

මට සිතෙනා ආකාරයට මම කදු ගැටයක් මත හිඳිමි. 

අසංවර්ධිත බොහෝ රටවල සිදුවන්නාක් මෙන් ලාංකීය දේශපාලනයද විෂම චක්‍රයකට (vicious cycle) ඇතුළු වී පවතී. මෙය කවදා කෙලෙසක ඇරඹුණි දැයි ස්ථිරව පැවසිය නොහැක. බොහෝ විට 77 මැතිවරණයෙන් පසු පාලන සමයේ එය සිදු වුනා විය හැක. 

ජාත්‍යන්තරයෙන් උදාහරණ කිහිපයක් ගතහොත්;  ලී ක්වාන් යූ මහතා මුල සිටම දැඩි අණ පනත් යටතේ සිංගප්පුරුව මෙම චක්‍රයට ඇතුළුවීමට ඉඩ නොදී තබාගත්තේය. ඉතා මෑතකදී සිදු වූ දේශපාලන පෙරළියෙන් පසු මහතීර් මොහමඩ් මහතා මේ විෂම චක්‍රයෙන් මැලේසියාව ගලවා ගැනීමට දැඩි උත්සහයක් දරයි. ඇත්තෙන්ම මැලේසියාව මේ චක්‍රයට ඇතුල් වීම උදෙසා පසුබිම සැකසුවේද මහතීර් මහතා විසින්ම බව (ඔහුගේ මුල් පාලන සමයේදී) බොහෝ දෙනෙකුගේ මතයයි. ඉන්දියාවේ අගමැතිවරයා රට විෂම චක්‍රයෙන් මුදා ගැනීමට ප්‍රබල සටනක් දී එයින් පැරදී දැන් ඔහුත් ඊට අනුගත වී ඇති සේයකි.

ලංකාව වැටී ඇති තැනින් ගොඩ ගැනීමට නම් අනිවාර්යයෙන්ම මේ විෂම චක්‍රයෙන් පිටතට ගත යුතුය. ඒ සඳහා චක්‍රය කොතනකින් හෝ කැඩිය යුතුය. ලාංකීය සමාජ පද්ධතියෙන් බැහැරට විත් බලන විට මට පෙනෙන චිත්‍රය එයයි. 

විෂම චක්‍රයක මුල, මැද, අග ලෙසින් අර්ථ දැක්විය හැකි කොටස් නැත.  එහි ප්‍රධාන මංසන්ධි හතරක් ඇත. ඒවා යාකරන මාර්ගද හතරක් ඇත. මේ ස්ථාන අටෙන් දුර්වලම කොටස හඳුනාගෙන එය විසන්ධි කෙරීම යහපත් කල්පනා ශක්තියක් ඇති සියළු දෙනාගේම වගකීමයි.

බොහෝ දෙනා තම අවධානය යොමු කරන්නේ දේශපාලන අධිකාරිය වෙනස් කිරීමට බව පෙනෙයි. ඊට හේතුව මෙම මංසන්ධි හතරෙන් අඩුම පිරිසක් වෙනස් කිරීමෙන් චක්‍රයෙන් මිදීමේ හැකියාව ඇති ස්ථානය එය වීමයි. මීට අමතරව ආවර්ථිතව මේ වෙනස කිරීමට නිශ්චිත හැකියාවක් ඇත්තේද (මැතිවරණ මගින්) මේ මංසන්ධියේ වීමයි. අවාසනාවකට මෙන් මෙතෙක් අප කර ඇත්තේ සමාන ඇතුලතක් ඇති ඔළුගෙඩි ආවර්ථිතව මාරු කිරීම මිස ඔළුගෙඩි ඇතුලත ඇති දේ වෙනස් කිරීම හෝ වෙනස් ඇතුලතක් ඇති ඔළුගෙඩි පත් කරගැනීම නොවේ. මෙයින් පැහැදිලි වන්නේ විෂම චක්‍රය කැඩීමට සුදුසුම තැන දේශපාලන අධිකාරිය නැමැති මංසන්ධිය නොවිය හැකි බවයි.    

මට හිතෙන ආකාරයට අප කැඩිය යුත්තේ මංසන්ධියක් නොව මංසන්ධි යා කරන මාර්ගයකි. ඒ සඳහා සුදුසුම ක්‍රමය දුෂණයෙන් වාසි ලබන සුළුතරය ජනතාව නොමග යැවීම වැලක්වීමයි. 

ඔබ නොයෙකුත් පෞද්ගලික ලාභ ප්‍රයෝජන වෙනුවෙන් යම් දේශපාලකයෙක් ඔසවා තබයි නම් ඔබ අයිති වන්නේ අර සුළුතරය ඇතුලත් මංසන්ධියටය. ඔබට මෙම විෂම චක්‍රය කැඩීම වෙනුවෙන් කාර්යභාරයක් නැත. මන්ද ඔබට ඔබ යන ගමන පිළිබඳව පැහැදිලි අරමුණක් තිබෙන බැවිනි.

ඔබ යම් දේශපාලකයෙකු හෝ දේශපාලන පක්‍ෂයක් වෙනුවෙන් සහයෝගය දෙයි නම් හෝ කැමැත්තක් ඇත්නම්, එමෙන්ම ඒ සහයෝගය හෝ කැමැත්ත ඇත්තේ පෞද්ගලික ලාභ අපේක්ෂාවකින් තොරව නම් ඔබට රට වෙනුවෙන් කල යුතු විශාල කාර්යභාරයක් ඇත. 

මදක් මානසිකව ගිමන් හැර සිතන්න. 

ඔබගේ මනාපය ඇති දේශපාලන ප්‍රපංචය මගින් ඔබ බලාපොරොත්තු වන්නේ කුමක්ද? ඒ වෙනුවෙන් ඔහු කර ඇති කාර්ය භාරය කුමක්ද? ඔහු නොකළ කාර්ය භාරය කුමක්ද? ඔහු රටට කල විනාශකාරී ක්‍රියා මොනවාද? ඒ තුලින් සිදුවී ඇති අයහපත පිළිබඳව තක්සේරුව කුමක්ද? ඔහු තමා අතින් සිදු වූ අයහපත සහ තම අතින් සිදු නොවූ යහපත පිළිබඳව අවංක ස්වයං විවේචනයක් කරනවද? නොඑසේ නම් ඔබට ඔහුගෙන් අනාගතයේදී යහපතක් බලාපොරොත්තු විය හැකිද? 

මේ ආදී කරුණු පිළිබඳව විවෘත මනසින් හිතන්න. අවට සමාජය දෙස බලන්න. සෑම දෙනෙක් සමගම හැකි පමණ විවෘත මනසින් සාකච්චා කරන්න?

හැමවිටම පහත පැනය ඔබගෙන්ම අසන්න. 

"මේ දේශපාලන ප්‍රපංචයට අනුග්‍රහය දැක්වීමෙන් මම රටට හෝ මට කරගන්නා සුගතිය කුමක්ද?"

ඉතා සරලව පවසනවා නම් "මේ යකාට හෝ මේ කෙහෙල්මලට සපෝට් එක දුන්න කියල මටවත් රටටවත් ඇති වැඩේ කුමක්ද?" යයි ඔබගෙන්ම අසන්න. 

දැන් ඔබ ව්‍යාකුල වනු ඇත. ලංකාව වැනි නොදියුණු රටවල දේශපාලනය යනු පාරම්පරිකව පැමිණ ඔබට උපතේදීම උරුම වන කරුමයකි. එය සමහර විට ආගමටත් වඩා ඔබගේ ජාන තුලට ඇතුළු වී තිබෙන්නට පුළුවන. මෙය ඉතා අසහනකාරී මෙන්ම අමිහිරි තත්වයකි. ඔබ යම් දේශපාලන ප්‍රපංචයක මානසික වහලෙකු වී සිටින තාක් කල් ඔබ ගෙවන්නේ දුක්ඛිත ජීවිතයකි. තම දේශපාලන ප්‍රපංචය විවේචනය වන විට ඔබ කෝපයට පත්වෙයි. ඒ දේශපාලන ප්‍රපංචය වැටෙන විට ඔබට විරුද්ධවාදීන්  සමග වෛරයක් ඇතිවෙයි. විරුද්ධවාදීන් වැටෙන විට ඔබට ක්‍රෝධය මුසුවූ සතුටක් ඇතිවෙයි. මේ සියළුම සිතුවිලි සමුදායන් ඔබව මානසිකව අස්ථාවර කරයි.

යථාර්තය ක්‍රමයෙන් තේරුම් ගනිද්දී ඔබ මානසිකව ස්ථාවර වෙයි. ඔබට ඉතා සැහැල්ලු නිදහස් චින්තනයක් පහලවෙයි. සමහර විට ඔබ කරගසාගෙන පැමිණි දේශපාලන ප්‍රපංචය නිවැරදි විය හැක. බොහෝ විට එය වැරදි විය හැක. දැන් ඔබට මේ ගැන කරුණු සහිත දැනීමක් (factual intelligence) ඇත. මේ නිසා ඔබට හොඳ නරක පැහැදිලිව අවබෝධ කරගැනීමටත්, ඒ පිළිබඳව සසල නොවී උපේක්ෂා සහගතව සිතීමටත් හැකියාව ලැබී තිබෙනු ඇත.

දැන් ඔබ නැවතත් සමාජය සමග අදහස් හුවමාරු කරගන්න. ඔබට දැන් හමුවන්නේ ඔබගේ මානසික ජයග්‍රහණයට පෙර සිටි ඔබවමය. ඔබ නිදහස් වී ඇත. එහෙත් සමාජයේ බොහෝ දෙනා තවමත් වහල් බැම්මෙන් බැඳී ඇත. ඔවුන්ට තම බැමි වලින් මිදීමට ධෛර්ය දෙන්න. ඔවුන් සමග වාදයට නොයන්න. උපක්‍රමශීලිව සංවාදයක් අරඹන්න. ඔබ කරන්නේ සටනක් නොවේ. එබැවින් ඔබට ආයුධ අවශ්‍ය නැත. සමාජයට සිතන්න හුරු කරන්න. ඔබේ සඟයා මානසික බැමි වලින් නිදහස් වූ පසු ඔබ සිතන ආකාරයටම ඔහුත් සිතිය යුතුය යන අමනෝඥ හැඟීමෙන් මිදෙන්න. සිදුවිය යුත්තේ ඔහු නිදහසේ විවෘත මනසකින් යුතුව සිතීමයි. සමහර විට ඔබට වඩා වැඩි පරාසයක දැක්මක් ඔහුට හිමි වනු ඇත. ඒ පිළිබඳව සතුටු වෙන්න.

රටට අවශ්‍ය රොහාන් පල්ලෙවත්තද, නාගානන්ද කොඩිතුවක්කුද එසේ නොමැති නම් දැනටත් සිටින දේශපාලකයෙකුද යන්න ඔබ තීරණය කල යුත්තේ මේ බැමි ලිහා ගත පසුවයි. එය සමාජය පුරා විසිරී යද්දී සුදුසු ඔළුගෙඩි සුදුසු තැන වලට පත්වනු ඇත. නැතහොත් පවතින ඔළුගෙඩි සුද්ද වනු ඇත. 

2020 වන විට ඔබට කරගහගෙන යාමට දේශපාලන ප්‍රපංචයක් නැතිවීමටත් පුළුවන. 

   

මරණ දඬුවම හෙවත් අතීසාරයට අමුඩේ ගැසීම (The Death Penalty)

මට මතක ඇති ආකාරයට ඒ ප්‍රේමදාස පාලන සමයයි. එවකට දාමරිකයෙකු ලෙස දිවයිනේ ප්‍රසිද්ධව සිටි සොත්ති උපාලි පිළිබඳව, පැවති රජයේ සුවිශේෂී චරිතයක් වූ සිරිසේන කුරේ මහතාගෙන්, මාධ්‍ය විමසුමක් කළේය. 

"ආ.... ඒ අපේ ළමයෙක්නේ" කියමින් සිරිසේන කුරේ කතාව මග හැර ගියේය.

එදා ලංකාවේ පොදු ග්‍රාමීය චරිතයක් වූ "ගමේ චන්ඩියා" ලංකාවට පමණක් නොව මා සංචාරය කර ඇති බොහෝ රටවල අදටත් දැකිය හැකි සංකල්පයකි. ඉංග්‍රීසි යුගයේ සරදියෙල් මෙන්ම 60-70 දශක වල ප්‍රසිද්ධ වූ මරදන් කඩවල යකඩයා, පොළොන්නරුවේ පොඩි විජේ, සිරිපාල හෙවත් මරු සිරා වැනි චරිත මෙම ගමේ චන්ඩියා ගෙන් ඔබ්බට පිය නැගූ පුද්ගලයෝය. ඔවුන් පවතින නීතියට එරෙහිව කටයුතු කළහ. මිනීමැරුම් සහ මංකොල්ල කෑම් සම්බන්ධයෙන් ඔවුන් නීතිය ඉදිරියේ වරදකරුවෝ විය. එහෙත් ඔවුන් පිළිබඳව ජනතාව තුල තිබුනේ "සමාජ විරෝධී දරුණු අපරාධකරුවන්" යන හැඟීමම නොවේ. පසු කලෙක ඔවුන් පිළිබඳව යම් අනුකම්පා සහගත හැඟීම් දනවන ගීත සහ චිත්‍රපටි පවා නිර්මාණය වන්නේ මේ නිසාය. 

එහෙත් 77 රාජ්‍ය පෙරළියෙන් පසු බිහිවන්නේ අති බිහිසුණු සංවිධානාත්මක දාමරික කල්ලිය. එම කල්ලි වල මූලික කාර්ය භාරය වන්නේ පවතින රජයේ කටයුතු වලට එරෙහි වන්නන් මර්දනය කිරීමයි. එයට ගාස්තුව වන්නේ රටේ භිෂණය පතුරවා මුදල් ගැරීමට ඔවුන්ට ලැබුන විවෘත බලපත්‍රයයි. ගෝනවල සුනිල්, සොත්ති උපාලි, අග්ගොන චන්දරේ, නොයෙල් අමරසිංහ, නාවල නිහාල්, කඩුවෙල වසන්ත වැනි චරිත බිහිවන්නේ මෙම පසුබිම තුලයි. මොවුන් විසින් කොන්ත්‍රාත් ක්‍රමයට මිනීමැරීම, මත්ද්‍රව්‍ය ජාවාරම, එතනෝල් ජාවාරම, පෞද්ගලික ව්‍යාපාර වලින් කප්පම් ගැනීම, ස්ත්‍රී දුෂණය, ගණිකා මඩම් සඳහා ගණිකාවන් සැපයීම, රජයේ කොන්ත්‍රාත් අනිසි ලෙස ලබා ගැනීම, වැලි ජාවාරම ආදී අපරාධ සහ වංචා රාශියක් සමාජ ගත කෙරිණි. අදටත් දේශපාලනයේ නියැලෙන සමහර නායකාදීන් එදා මෙම අපරාධකරුවන්ට චරිත සහතික දෙන්න විය.

රජය-ජවිපෙ ඇතුළු වෙනත් පාර්ශව කිහිපයකද පූර්ණ දායකත්වයෙන් දියත් වූ 88/89 භීෂණය මෙම අපරාධකරුවන්ට තෝතැන්නක් සකසා දුන්නේය. ගමේ චන්ඩියා සම්පුර්ණයෙන්ම පාහේ වියැකී ගිය අතර රාජ්‍ය අනුග්‍රහය ලැබූ දාමරිකයා වඩ වඩාත් ශක්තිමත් විය. බොහෝ විට ඔවුන්ට ත්‍රිවිධ හමුදාවේද ආශිර්වාදය ලැබුණු බවද නොරහසකි. 

ක්‍රමයෙන් ව්‍යාප්තවී ගිය මෙම දාමරිකවාදය 2010 පසු කරන විට මුළු සමාජයම වෙලාගත් පිළිලයක් බවට පත්විය. රට තුල තව රටක් බිහිවිය. එය පාතාලය නම් විය. එතෙක් දේශපාලුවාගේ දකුණු අත වූ අපරාධකරුවා දේශපාලුවා බවට පත්විය. ඇමතිතුමාගේ කුඩු ජාවාරම පවත්වාගෙන ගිය පාතාලයා ඇමතිතුමා විය. ඇමතිවරු තම ප්‍රාදේශීය ජාවාරම් වපසරිය වෙනුවෙන් මිනිමරාගන්න විය. 

රටට ගෙන්වූ විශාලම මත්ද්‍රව්‍ය තොගය සම්බන්ධයෙන් කියවුනේ අගමැති තුමාගේ නමයි. රටේ නමගිය මත්ද්‍රව්‍ය ජාවාරම්කරුවෙක් සහ නියෝජ්‍ය ඇමතිවරයෙක් වන චරිතයක් බඩුත් සමග කොටු වූ විට වහා දිව ගොස් ඔහුව වැළඳ ගන්නේ රටේ ජනාධිපතිවරයාය. මේ සමගම නීතියේ ආධිපත්‍ය රකින්නෝ භීතියට පත්විය. ඔවුන්ට තේරීම් දෙකක් විය. එනම් පවතින දුෂණයට සහ භීෂණයට අනුගත වී දේශපාලුවාගේ නීතිය ක්‍රියාත්මක කිරීමයි. නොඑසේ නම් රට හැර යාමයි. මේ තත්වය හමුවේ අපරාධකරුවෝ බඩ පිනුම් ගසන්න විය. ප්‍රාදේශීය දේශපාලුවෙක් තමා දැරිවියන් 100 ක් දුෂණය කිරීම සමරනු වස් උත්සව සංවිධානය කළේය.

අද මුළු සමාජයම අතීසාරයෙන් පෙලෙයි. හොඳට තද කර අමුඩය ගැසීමෙන් මෙම රෝගී තත්වය සුව කරගත හැකි බව දේශපාලුවා යෝජනා කරයි. මෙය නොදන්නා කම නොව තක්කඩි කම බව මගේ හැඟීමයි. මරණ දඬුවම ක්‍රියාත්මක කිරීම යනු පවත්නා තත්වය අති උග්‍ර අසාධ්‍ය තත්වයකට පරිවර්තනය කිරීමක් බව පැහැදිලිවම පෙනෙයි. 

මරණ දඬුවම තුලින් අපරාධකරුවා බිය වැද්දීම අසීරු බව එම දඬුවම ක්‍රියාත්මකවන ඇමරිකාව වැනි දියුණු යයි සම්මත රටවල පවා සිදුවන සහාසික ක්‍රියාවන්ගෙන් පැහැදිලිවෙයි. ලංකාව වැනි නොදියුණු රටක බොහෝ විට සිදුවන්නේ මෙම නීතිය තම දේශපාලන ප්‍රතිවාදීන් මෙල්ල කිරීමට යොදා ගැනීමයි. දේශපාලුවාගේ ආදර අනුග්‍රහය ලබන පාතාලයා හෝ දේශපාලුවෙකු වන පාතාලයා මේ දඬුවමට ඔච්චම් කරනු ඇත. තවද නිත්‍යානුකුල මිනීමැරීම තුලින් සමාජයේ මානසික සෞඛ්‍ය තවත් පිරිහීමට ඇති ඉඩකඩ බොහෝය. මේ අන්තරායකර තීරණය ගැනීම කිසිසේත්ම නොකළ යුත්තක් බව මගේ බලවත් හැඟීමයි.  

මගේ අදහස නම් මුළු මහත් සමාජයටම වෙදකම් කල හැකි මානසික වෛද්‍යවරයෙකුගේ සේවය අත්‍යාවශ්‍ය මෙන්ම අනිවාර්ය වන බවයි. මුළු සමාජයේම මානසික ව්‍යුහය වසර 40 කින් පමණ ආපසු හැරවිය යුතුය. ඉන්පසු එය නව මාර්ගයක් ඔස්සේ අනාගතයට යොමු කල යුතුය. මෙය කලයුතු ආකාරය පිළිබඳව ආකෘතියක් ඉදිරිපත් කිරීමට තරම් මා පරිනත නැත. සමහර විට මේ සඳහා බුද්ධි ජාලයක් අවශ්‍ය වනු ඇත. 

සමාජයක් සුව කිරීමේ පළමු මෙන්ම අත්‍යවශ්‍යම පියවර රෝගී තත්වය පිළිබඳව නිවැරදි තක්සේරුවකට පැමිණීමයි. මෙය සියළු දෙනාම මැනවින් තේරුම් ගනීවි යයි මම සිතමි. 

යුගයක අවසානය (The End of an Era)

අවුරුදු 3000ට අධික කාලයක් මැද පෙරදිග සහ උතුරු අප්‍රිකාවේ ආධිපත්‍ය දැරූ පාරාවන්ගේ මිසර අධිරාජ්‍ය පසු කලෙක දුහුවිල්ලෙන් සැඟවුණු සුන්බුන් ගොඩක් බවට පත්විය. වසර 500 පමණ පැවතුනු ග්‍රීක අධිරාජ්‍යටත්, එහි බිඳ වැටීම හා සමපාතව  නැගී සිට තවත් වසර 1500 පමණ පැවති රෝම අධිරාජ්‍යටත් මේ ඉරණමම අත්විය. සියල්ල නැසෙන සුළුය. සියල්ල අනිත්‍යය. මේ බව සනිටුහන් කරමින් වඩා මෑතකදී බිහිවුන ඔටෝමාන්, ස්පාඤ්ඤය, බ්‍රිතාන්‍ය වැනි අධිරාජ්‍ය සියවස් කිහිපයකින් දියවී ගියේය. සමාජවාදී සෝවියට් කඳවුර රැකුණේ ශත වර්ෂයකටත් අඩු කාලයකි. 

මේ කියන්න යන්නේ ඊළඟට පුපුරා යාමට නියමිත අධිරාජ්‍යය ගැනය. 

කෙටියෙන්ම පැවසුව හොත් ඇමරිකාව යනු රුධිරය මතින් ගොඩ නැගූ අධිරාජ්‍යයකි. පෙර පැවති බොහෝ අධිරාජ්‍යය රුධිරය වගුරවන්නේ තම ආධිපත්‍යය ස්ථාපිත කිරීමෙන් අනතුරුවයි.  ඇමරිකානු භූමි භාගයේ මීට ශතක තුනකට පමණ පෙර ඇරඹි, භූමියේ මුල් පදිංචි කරුවන් ඝාතනය අවසාන වන්නේ 1970 තරම් මෑත කාලයකදීය. වෙනත් වචන වලින් කිවහොත් ඇමරිකාව ශිෂ්ටාචාරයක් බවට පත්වී තවමත් අඩසියවසකට වඩා කල් ගතවී නැත. 

මට මේ ලිපිය ලියන්න සිත් වන්නේ පසුගිය දිනක මගේ පශ්චාත් උපාධි අපේක්ෂක සිසුන් කිහිප දෙනෙකු සමග සමග ඇතිවූ සුහද කතා බහකි. මගේ ඉරාක සිසුවකුගේ ආචාර්ය උපාධි විභාගයෙන් (thesis defence) අනතුරුව අපි සැහැල්ලු කතා බහකට වන්නෙමු. එතැන ඉරක, ඉරාන, පලස්තීන, ජෝර්දාන, ලිබියානු සහ සුඩාන සිසුන් විය. කොතැනකදී හෝ ඇමරිකාව මාතෘකාවක් බවට පත්විය. මැද පෙරදිග රටවලට පසුගිය වසර 40 ක පමණ කාලයක් ඇමරිකාව කරන නොපනත් කම් සහ ඇමරිකාවේ සුපිරි බලය හමුවේ ඔවුන් අසරණ වී ඇති ආකාරය කිහිප දෙනෙක් විස්තර කළේය. 

මෙහිදී සිනහවකින් මුව සරසා ගත් ඉරාන ජාතික සිසුවකු මෙලෙස පැවසීය.

"ඕනෑම බලවතෙක් විනාශ වන කරුණු දෙකක් ඇත. ඉන් පළමු වැන්න පිටත සිටින සතුරන් ඇතුලත සිටින තම මිතුරන් හරහා ඇතුලත විනාශයට ලක් කිරීමයි. දෙවැන්න පිටත සිටින මිතුරන් නිකරුනේ සතුරන් බවට පත් කරගැනීමයි. පළමුවැන්න ඉක්මනින් සිදුවනු ඇත. දෙවැන්න දැනටමත් සිදු වෙමින් පවතී". 

ලොව ඕනෑම රටකට පහර දිය හැකි ආයුධ සහ යුධෝපාය ඇමරිකාව සතුව පවතී. එබැවින් ඔවුන් කිසිවෙකුටත් බය නැත. අද වන විට එක්සත් ජාතීන්ගේ සංවිධානය තනිකරම විහිළුවක් බවට පත්වී ඇත. ඇමරිකාවම මුල්වී අත්සන් කල ගිවිසුම් වලින් ඔවුන් හිතෙන හිතෙන විට ඉවත්වෙයි. ලොව අසරණව බලා සිටියි. එහෙත් ඇමරිකාව අසරණ කල හැකි පිරිසකුත් මේ අතරතුරම තම අවස්ථාව පැමිණෙන තුරු බලාගෙන සිටින බව දන්නේ ටික දෙනෙකි. 

ඉරානය සතුව ප්‍රබල අවියක් පවතී. එය ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප්ට හිතා ගැනීමටවත් බැරි තරම් බරපතල අවියකි. ඒ ඇමරිකාවේ වෙසෙන මිලියන එකහමාරකට වැඩි ඉරාන ජනතාවයි. මෙයින් අඩුම තරමින් දහසක් වත් ඉරානය වෙනුවෙන් ඕනෑම දෙයක් කෙරීමට සැදී පැහැදී සිටිනු ඇත. 

රටක් අස්ථාවර කිරීමට අධි බලැති බෝම්බ, මිසයිල හෝ ටෝර්පිඩෝ අවශ්‍ය නොවේ. උදාහරණයක් ලෙස ගතහොත් කැලයක් ගිනි තැබීම එතරම් අපහසු කාර්යයක් නොවෙයි. ශිත ඍතුවේ දිනක සිගරට් කොටයක් වියලි පඳුරකට විසි කිරීමෙන් හෙක්ටෙයාර දහස් ගණනක් පුරා පැතිරෙන ගින්නක් තප්පර කිහිපයකදී ඇති කල හැක. එකවර මෙවැනි නොනවතින ලැව්ගිනි රැල්ලක් ඇති වුවහොත් රටකට ඇතිවන තත්වය සිතන්න. 

පෙට්රෝල් බවුසරයක් ඉන්ධන පිරවුම් හලකට පැමිණ ගබඩා ටැංකි වලට ඉන්ධන පොම්ප කරන අවස්ථාව සලකන්න. මේ අවස්ථාවේ විශාල මෝටර් රථයක් පදවාගෙන විත් එයට ටැංකිය පිරෙන තෙක් පෙට්රෝල් පුරවා ටැංකිය තුලට රෙදි තිරයක් (පහන් තිරයක් වැනි) ඇතුල් කර ගිනි තැබුවා හොත් කුමක් සිදුවේද? මෝටර් රථය ගිනිගෙන පුපුරා යන්නේ මුළු ප්‍රදේශයම අග්නි ජාලාවක් කරමිනි. 

ඉහත සංසිද්ධිය  ප්‍රතිරූපනය කිරීම නැවැත්විය හැකිද? බෝම්බ සහිත වාහනයක් ඉන්ධන පිරවුම් හලකට ඇතුළු වීම තියුණු වාහන පරීක්ෂාවකින් අවම කරගත හැක. එහෙත් එයද ඉන්ධන පිරවුම්හල් වල විශාල තදබදයක් ඇතිකරනු ඇත. නමුත් වාහනයකට ඉන්ධන පුරවා එය පුපුරවා හැරීම වලක්වා ගත හැකි ක්‍රමයක් ඇත්දැයි මට නොතේරෙයි. මේ සඳහා අවශ්‍ය ලීටර 100ටත් වඩා ධාරිතාවය ඇති ටැංකි සහිත විශාල පරණ මෝටර් රථ ඇමරිකාවේ එමට ඇත.  මෙය නිතර නිතර සිදු වුවහොත් මුළු රටේම ජන ජීවිතය සහ මුලින්ම අවුල් වෙයි.

කිසිවෙකුටත් නොදැනෙන ලෙස සමාජය මුළුමනින්ම අස්ථාවර කල හැකි  (ප්‍රහාරයෙන් පසුව පවා ප්‍රහරකයාව සැක කල නොහැකි) එකම ක්‍රමවේදය ලෙස මා එතෙක් දැන සිටියේ විද්යුත්චුම්භක ප්‍රහාරයයි. එය මාගේ ද්වීතික විශේෂඥතාවයයි (secondary expertise). නමුත් එදා අප අතර මෙවැනි ක්‍රමෝපාය රාශියක් පිළිබඳව සාකච්චා විය. ඒ එකක්වත් අදාළ ක්‍රියාව සිදුවනතෙක් කිසිසේත්ම නීතිවිරෝධී ක්‍රියාවන් නොවන්නේය. එබැවින් මෙබඳු ප්‍රහාරයන් වලක්වා ගැනීම කිසිසේත්ම පහසු නැත. 

රට අභ්‍යන්තරයෙන් ගිනි ගැනීමට ඉතා පහසු වාතාවරණයක් තිබියදී ඇමරිකානු වැසියෝ ඉතා මුග්ධ නායකයෙකු තෝරා ගත්තේය. මා එදා සිටම දුටු පරිදි ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප් යනු ජාතිකවාදී නායකයෙකු නොවේ. ඔහු අහංකාරයෙන් හිස උදුම්මාගත්, අමන ව්‍යාපාරිකයෙකි. ඔහු ධවල මන්දිරයේ මුළුතැන් ගෙයි සිට ඈත එපිට චීනය දක්වා සියලුම රාජ්‍ය අමනාප කරගෙන ඇත. පසුගියදා ඔහු තම පිලේ කිට්ටුවන්තම බලපුලුවන්කාරයන් වූ කැනඩාව සහ යුරෝපයටද කෙනෙහිලිකම් කළේය. අන්තිමේදී ඇමරිකාවට ඉතිරිවන්නේ ඊශ්‍රායලය පමණකි. සමහර විට ගොලායත් කෙනෙකු වන ඇමරිකාව ඊශ්‍රායල් ඩේවිඩ් ඉදිරියේ දණ නමනු ඇත.

මට හිතෙන ආකාරයට ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප් වසර හතරම ජනධිපති ධූරයේ සිටීම අවිනිශ්චිතය. බොහෝ විට ඔහුගේ අමනකම් ඉවසා ගත නුහුණු කල නියෝජිත මණ්ඩලය දෝෂාභියෝගයක් මගින් ඔහුව පලවා හරිනු ඇත. එහෙත් එවන විට ඇමරිකානුවෝ පමා වී වැඩි බව මගේ වැටහීමයි.

ඔබ 60 හෝ 70 දශක වල (හෝ ඊට පෙර) උපන්නෙක් නම් තම ජිවිත කාලයේ දැනුම් - තේරුම් ඇති අවධියක අධිරාජ්‍යයන් දෙකක්ම කඩා වැටෙනවා දුටු දුර්ලබ පරපුරකට ඔබ අයිති වනු ඇත. 

ඇසෙන තෙක් කෑගසමි

"වැස්ස වැඩිවෙන කොට අපි තියෙන සබ්බ සකලමනාවම උස්සගෙන පාලම උඩට එනවා. වතුර බහිනකොට අපි අයෙත් ගෙවල් වලට යනවා. වැහිදාට ඉතින් අපි කොයි කාරිය කරන්නෙත් හිටගෙන"

කැළණි පාලම වේදිකා නළුවෙ ඇසෙන මේ ප්‍රසිද්ධ කියමන  මම නිතර මගේ ලිපිවල ඇතුලත් කරමි. ජාත්‍යන්තර සමුළු කිහිපයකදීම මම ප්‍රධාන දේශනය ඇරඹුයේ මේ බස් ඛණ්ඩයේ ඉංග්‍රීසි පරිවර්තනයකිනි. 

කොපමණ කිව්වත්, කොපමණ ලිව්වත් අප ජාතියක් ලෙස කටයුතු කරන්නේ මේ ආකාරයටමය. අතීතයේ වසර 20 කට වරක් අප අත්දුටු ගංවතුර හා නායයාම් පසුගිය දශකයක පමණ සිට වසරකට දෙවරක් දක්වා වර්ධනය වී ඇත. අලාභය ගණනය කල නොහැකි මානුෂීය ව්‍යසනයට අමතරව රටට දැරිය නොහැකි ආර්ථික හානියක්ද නිරන්තරයෙන් සිදුවෙමින් පවතී. 

මැයි-ජුනි සහ දෙසැම්බර්-ජනවාරි මාසවල අපි මේ ගැන බොහෝ දේ කතාකරමු. ඉන්පසු අපි සුපුරුදු පරිදි දේශපාලන, ආගමික, සංස්කෘතික සහ ජාතික මතවාද පිළිබඳව අතොරක් නැතිව විවාද කරමින් කල් ගත කරමු. මේ ආකාරයට තව වැඩි කලක් අපට යා නොහැක.

පසුගිය වසර දෙක තුනේදී මාගේ ප්‍රධාන විෂය පථය පසෙකලා ලංකාවේ අනවරතයෙන් සිදුවන ස්වභාවික ආන්තික සිද්ධීන් සහ ඒවායේ ව්‍යසනකාරී ප්‍රතිඵල පිළිබඳව බොහෝ වියතුන් සමග මම සාකච්චා කලෙමි. ලංකාවේ ජාත්‍යන්තර සමුළු තුනක් පැවැත්වීමට උර දුන්නෙමි. එහෙත් ඒ කිසිවක් පලදායී නොවූ බව මම අවංකවම පිලිගනිමි.

කැළණි පාලමෙන් ඔබ්බට ගිය වැඩපිළිවෙලක් අපට අවශ්‍යව ඇත. නාගරික ගංවතුර මැඩලීමට ස්මාර්ට් උමං පද්ධතියක්  (such as the smart tunnel in Kuala Lumpur) හෝ කෘත්‍රිම ජල අවශෝෂක ප්‍රදේශ, ගංවතුර තලයන්හි වෙසෙන ජනතාව සඳහා උභයචාරි (amphibious) නිවාස, නාය යෑමට ඉඩකඩ වැඩි බැවුම් සඳහා විශේෂිත වූ නිවාස සංඛල්ප මින් කිහිපයකි. එමෙන්ම ලංකාවේ තෝරාගත් ගංවතුර ගොදුරු ප්‍රදේශ සඳහා ඉදිරි වසර 10-20 වැනි කාලය තුල ජල මට්ටම ඉහල යාමේ ප්‍රවනතාවය පිළිබඳව අනාවැකි පල කිරීම (නවීනතම ක්‍රමවේද යොදාගෙන) ඉක්මනින් කළ යුතුව ඇත.

ලංකාවට ස්වභාවික ආන්තික සිදුවීම් සහ අදාළ විපත් පිළිබඳව කටයුතු කල හැකි විශේෂඥයන්ගේ අඩුවක් නොමැත. නමුත් ඔවුහු බොහෝ දෙනෙක් තම පහසුතා කළාපයෙන් (comfort zone) ඉවතට විත් රටට ඉතා ඉක්මනින් අවශ්‍ය දෙය කිරීමට මැලි වෙති. මෙයට සාධාරණ හේතු සාධක තිබිය හැක.

මේ අවස්ථාවෙහි රටට අවශ්‍යයෙන්ම තිබිය යුතු දේශපාලන නායකත්වය නොමැති වීමද රටේ අවාසනාවකි. යුද්ධය මෙන්ම ස්වභාවික ආන්තික සිදුවීම් නිසා ඇතිවන මානුෂීය ව්‍යසනයන්ද ව්‍යාපාරයක් බවට පත්වෙමින් පවතින බව මගේ හැඟීමයි. යමක් නිතර නිතර සිදුවන විට හෝ නිරන්තරයෙන් සිදුවන විට ඒ හා සම්බන්ධව දේශපාලනය සංගත වූ දුෂණ මාලාවක් ඇතිවීම බොහෝ දුප්පත් රටවල විශේෂත්වයකි. ව්‍යසනය හා සම්බන්ධ ආපදා සහන සේවාවන් යනු දේශපාලකයන්ට,  රජයේ නිලධාරීන්ට, ඔවුන්ගේ සහචරයන්ට මෙන්ම රාජ්‍ය නොවන සංවිධාන වලටද හොඳ ඉල්ලමකි.

මා දකින ආකාරයට සිදුවිය යුත්තේ විපත් වලක්වා ගැනීම ව්‍යාපාරයක් වීමයි. ආන්තික සිදුවීම් වලට ඔරොත්තු දෙන ගොඩනැගිලි, නගර සංවර්ධන ආකෘති, GIS සහ LIDAR තාක්‍ෂණය (මෙන්ම වෙනත් ක්‍රමවේදයන්ද) මත පදනම් වූ කලාප සිතියම් ගත කිරීම සහ අනාවැකි ආකෘති (prediction models) ගොඩනැගීම, වෙනත් නවතම ක්‍රමවේද සහ විසඳුම් (out-of-the-box solutions) මෙවැනි ව්‍යාපාර අවස්ථා කිහිපයකි.

ස්වභාවික ආන්තික සිදුවීම් වලින් ඇතිවන මානුෂීය විපත් අවම කරගැනීම සඳහා සියළු කටයුතු වලට පෙර ප්‍රමුඛතාවය දී කාර්ය සාධන බලකායක් (task force) ගොඩනැගිය යුතුව ඇත. එය රජයේ පරම යුතුකමයි. 

ලංකාවේ පැවති ජාත්‍යන්තර සමුළුවකදී මාවෙත පැමිණි අමුත්තෙක් (ඔහු විද්‍යාඥයෙක් යැයි සිතමි)  මට  පැවසුවේ "ඔබ මැලේසියාවට වෙලා ඔබේ අධි වෝල්ටීයතා මහාචාර්යකම කරගෙන යන්න, ලංකාවේ ස්වභාවික විපත් ගැන අපි බලාගන්නම් කියාය". මම ඔහුට සිනහවකින් සංග්‍රහ කලෙමි. තවත් වරක් මගේ බ්ලොග් සටහනක් සම්බන්ධයෙන් ලංකාවේ උගත් මහත්මයෙක් කියා තිබුනේ "ඇමරිකාවටත් මේවා වලක්වන්න බැරි නම් අපිට මේවා කරන්න බැරි බව ඔබට වැටහෙන්නේ නැද්ද?" කියාය. එය ඇමරිකාව හරහා ඉතා දරුණු හරිකේන කිහිපයක් එකක් පසු එකක් හමා ගිය සමයයි. මම ඔහුට ඉතා යටහත්ව මෙලෙස ලිව්වෙමි. 

"එම හරිකේන කිහිපය ලංකාව හරහා හැමුවා නම් බොහෝ විට මේ පණිවිඩය එවීමට ඔබට සිදු වන්නේ දිව්‍ය ලෝකයේ සිට නොවේද?"