Saturday 25 May 2024

ඔබේ නායකත්ව හැකියාව කොතැනද?

පහත දැක්වෙන්නේ අතිශයින්ම සංකීර්ණ වූ සමාජ තත්වයකි. එය මානව අතීත කතාවේ කාල-අවකාශ ලක්ෂ ගණනාවකදී මතු වුවකි. මෙහිදී සුදුසු නායකත්වයක් ලැබීමට තරම් භාග්‍යමත් වූ මානව සමූහ තම පැවැත්ම තහවුරු කරගත්හ. එසේ නොවූ අභාග්‍යවන්තයෝ ඉතා අවාසනාවන්ත විනාශයකට ගොදුරු වුහ. දැන් ඔබේ වාරය පැමිණ ඇත. 

-----------------------------------------

උපකල්පනය කරන්න ඔබ මීට සහශ්‍රයකට හෝ දෙකකට පෙර ඉතා නිසරු භූමි භාගයක ජිවත්වන දුර්වල ගෝත්‍රික සමාජයක ඉපිද හැදී වැඩෙනවා. නිරන්තරයෙන් යුද කටයුතු වල යෙදෙන්න වීම නිසා මෙම ගෝත්‍රික ප්‍රජාව තුල පිරිමි ගහනය මෙන්ම සමස්ථ ජනගහනයද වේගයෙන් අඩුවෙමින් පවතිනවා. අවට භූමිභාග වල සිටින ශක්තිමත් මිනිස් සමුහයන්ගෙන් ඔවුන් නිතරම බැට කනවා. පිටතින් පැමිණෙන පීඩනය නිසාම ඔවුන් සුරාවට සහ සූදුවට ඇබ්බැහිව තිබෙනවා. කාන්තාවන් දිවි රැකගැනුමට ගණිකා වෘත්තියට නැඹුරු වෙනවා. විනය අතින්ද පිරිහුණු මෙම සමාජය ක්‍රමයෙන් අභාවයට පත්වෙනවා. මේ අවස්ථාවේදී තාරුණ්‍යට පා තබන ඔබට මෙම සමාජය නගා සිටුවා ඉදිරියට ගෙන යාම සඳහා නායකත්වය ලැබෙනවා.


ඔබ ගන්නා පියවර සඳහන් කල හැකිද?

Thursday 23 May 2024

ලේබල් නැති ජීවිතයකට අභිධර්මය

 


මනුෂ්‍යයා සහජයෙන්ම සමුහගත වී සුරක්ෂිත වීමට ප්‍රිය කරයි. සත්ව ලෝකයේ මෙලෙස සමුහගතව ආරක්‍ෂිත වීමට ප්‍රියකරන සතුන් ඇත. බොහෝ ශාක භක්ෂිත සතුන් සාමුහිකව දිවි ගෙවයි. ඒ තනි තනිව විසීමෙන් තවත් සතෙකුගේ ගොදුරක් වීමට ඇති ඉඩකඩ වැඩි බැවිනි. සිංහයන්, කැලෑ බල්ලන්, හයිනාවන් සමූහ වාසි මාංශ භාක්ෂිකයන්ය. ඔවුන් සමුහ ගතවන්නේ ඒ එමගින් ගොදුරු සොයාගැනීමේ සාර්ථකභාවය විශාල වශයෙන් වැඩිවෙන නිසාය. තනි තනිව ගත් කල සිංහයා වුවද දුර්වලය. අනෙක් අතට බළල් පවුලේ වෙනත් බොහෝ සාමාජිකයන් තනිව වාසය කිරීමට ප්‍රියකරයි. ඒ ඔවුන්ට තමාගේ හැකියාව පිළිබඳව ඇති දැඩි ආත්ම විශ්වාසය නිසාය. ව්‍යාග්‍රයා මීට හොඳම උදාහරණයයි. 

මේ අනුව තනිව කටයුතු කිරීමට තරම් ආත්ම ශක්තියක් නැති මිනිස්සු කුමක් හෝ කුලකයකට ඇතුළත්වීමට උත්සුක වෙති. සමහරු කුලක රාශියක සාමාජිකයෝ වෙති. පාසල, ඉපදුන රට සහ නගරය, ආගම, ජාතිය, කුලය, දේශපාලන පක්ෂය ආදී වශයෙන්ද, කුලඟන සමිතිය, පන්සලේ දායක සභාව, සිංහ සමාජය ආදී වශයෙන්ද ඔවුන් කුලක ගතවෙයි. මේ බොහෝ කුලකවල මුඛ්‍ය අරමුණ පිළිබඳව එහි සාමාජිකයන් බහුතරයකට කිසිඳු හැඟීමක් නැත. ඔවුන්ගේ අවශ්‍යතාවය කුලකයට ලේබල් ගත වී  සුරක්ෂිතභාවයක් ලැබීමයි. 

පසුගිය සතියේ මම මේ පිළිබඳව කල සමාජ පර්යේෂණයේදී මේ කාරණය ඉතා හොඳින් පෙන්වා දුන්නෙමි.  මහාචාර්ය නලීන් ද සිල්වාගේ නම වටා එක් රැස් වී තමා යම් කුලකයකට අයත් බවට උදම් අනමින් සිටි පිරිස එම වේදිකාව බිඳ වැටීමේ ප්‍රවණතාවය දුටු සැණින් ඉතා තදින් කිපී හතර අතේ පහර දෙන්න විය. ඊට දින කිහිපයකට පසු මහාචාර්ය නලීන් ද සිල්වා ඉදිරිපත් කල අදහසක්ම ඔහු කියා සිටියාට වඩා තරමක් වෙනස් ස්වරුපයෙන් ඉදිරිපත් කලෙමි. නමුත් එයට මේ පිරිසෙන් කිසිඳු ප්‍රතිචාරයක් නැත. අඩුම ගණනේ "තමුසේ නලීන් සර්ගේ අදහස් කොපි කරනවා" කියන්නවත් කෙනෙක් නැත. ඒ ඔවුන්ට කවමදාකවත් නලීන් සර් කියූ දේ තේරුම් ගත නොහැකි වූ නිසා යැයි මම සිතමි. එසේ තේරුම් ගැනීමට ඔවුන්ට අවශ්‍යතාවයක්ද නැත. ඔවුන්ගේ එකම අවශ්‍යතාවය ලේබලයක් පමණි. ඔවුන්ගේ ප්‍රධාන අරමුණ මේ ලේබලය රැක ගැනීමයි. 

අභිධර්මය කියවාගෙන යද්දී මට අවබෝධ වූ (තේරුම් ගියා පමණක් නොව) මූලික කාරණය නම් සැනසුම්සහගත ජිවිතයක් ගත කිරීමට ඇති ප්‍රධාන බාධකය තමන් විසින්ම තමා වෙත අලවාගෙන තිබෙන ලේබල් බවයි. සමහර විට වෙනත් අය අප මත අලවන ලේබල්ද අපි ඉතා ආදරයෙන් වැළඳ ගනිමු. ලේබලය අප කෙතරම් පීඩාවට පත් කරනවා දැයි, නලීන් සර් පිළිබඳව මා ලියන ලද ලිපිය ආශ්‍රිතව පුද්ගලයන් දැක්වූ ප්‍රතිචාරවලින් පිළිබිඹු වේ. බොහෝ දෙනෙකුට දින ගණනක් තමන්ගේ සිතේ සැනසුම, සතුට සහමුලින්ම නැති වී ගොස් ගිනි ගොඩක දැවෙන අයුරු ඔවුන්ගේ ප්‍රතිචාරයන්ගෙන් පෙන්නුම් කරණ ලදී. 

අභිධර්මයේ මූලික හරය අපගේ පංචෙන්ද්‍රිය තුලින් සංවේදනය කර අප තනා ගන්නා නාමරූප ඇතිවී නැතිවී යන විද්‍යුත් සංඥා පමණක් බවයි. මේ අනුව අපි උපාදානය කරගන්නේ මේ අනිත්‍ය විද්‍යුත් සපංදනයි. මෙය අවබෝධ කරගන්නා විට ක්‍රමයෙන් අප අප මතම අලවාගෙන සිටින ලේබල් ගැලවෙන්න ගනී. ඕනෑම දෙයක් දෙස තුන්වෙනි පාර්ශව නෙතකින් බලා විග්‍රහ කිරීමේ හැකියාව මතුවෙයි. තව කෙනෙක් ලේබල්වලට රිදෙන්න ගැහුවා කියා තමන්ට වේදනාවක් නොදැනෙන්න පටන් ගනී. මන්ද ඒවා තමා විසින් අලවාගෙන නැති බැවිනි. මෙය ඉතා අහ්ලාදජනක (blissful) මානසික domain එකක් පමණක් නොව ඉතා විනෝදජනක අත්දැකීමකි. යම් අවස්ථාවකදී ඔබට කෙනෙක් ප්‍රශංස කරන විටද අපහාස කරන විටද එක සේ විනෝදාත්මක ආශ්වාදයක් ලැබේ නම් ඔබ ලේබල් ගලවමින් සිටින බව දැනගන්න.   


           



Tuesday 21 May 2024

නොපවතිනා පැවැත්ම හෙවත් පට්ටපල් බොරුව

බටහිර චින්තනයේ  පදනම වන්නේ ද්විකෝටික තර්කන රටාවයි. එය කෙටියෙන් ඉදිරිපත් කල හොත් "යමක් පවතින්නේය යන්න සත්‍ය නම් එය නොපවතින්නේය යන්න අසත්‍යයකි. යමක් නොපවත්තින්නේය යන්න සත්‍ය නම් එය පවතීයයි යන්න අසත්‍යයකි".  මට මේ බටහිර චින්තනය යන වදන මෙම සාකච්චාවට කෙතරම් ඔබින්නේදැයි සැක සහිතය. එබැවින් මම එයට ලෝකයේ බහුතරයක් පිළිගත් සම්මත චින්තනය (කෙටියෙන් සම්මත චින්තනය) යයි කියමු. 

ඉහත තර්කන පදනම ස්ථාපිත වන්නේ පවතින්න වූ යථාර්තයක් තුලය. එනම් අපගෙන් ස්වායත්ත වූ නිරපේක්ෂ විශ්වයක් පවතීය යන උපකල්පනය මතය. දැනට ලෝකයේ සම්මත චින්තන තුල නිරපේක්ෂව පවතින්නා වූ විශ්වයක් යන්න උපකල්පනයක් නොව පිළිගත් සාධකයකි (accepted fact). මේ නිසා මෙම චින්තනයට අනුගත වූ විට ද්විකෝටික තර්කනයෙන් ඔබ්බට වූ logic එකක් පිළිබඳව සිතීම පවා අභව්‍ය කරුණක් බවට පත්වෙයි. 

බුදු දහම සහ අද්වෛත වේදාන්ත ලෙස අප අද හැඳින්වීමට ලක් කරන භාරතීය සංකල්ප දෙකෙහිම විශ්වය යනු මායාවක් (නොපතින පැවැත්මක්) ලෙස අර්ථ දැක්වේ. වේදාන්තය තුල එක් නිරපේක්ෂ සත්‍යයක් ඇති බව පිළිගැනේ "ජගත් මිත්‍යා, බ්‍රහ්ම සත්‍යා" යන වාක්‍යයෙහි මේ සංකල්පය ගැබ් වේ. එනම් විශ්වයේ එකම "පවතිනා පැවැත්ම" බ්‍රහ්මන් යන මාන, ලිංග, හැඩ, වර්ණ ආදී වූ කිසිඳු ගුණයකින් තොර, අර්ථ දැක්විය නොහැකි භූතාර්ථයකි. ඉන් බාහිර වූ සියල්ල  මායාවකි. අභිධර්මයට අනුව එබඳු කිසිඳු නිරපේක්ෂ යථාර්තයක් නැත (මා තේරුම් ගත් පරිදි). සියල්ල මායාවන්ය. මෙය අවබෝධ කරගැනීම  (තේරුම් ගැනීම නොවේ) තුලින් ඔබට නිවීම (නිර්වාණය) අත්පත් කරගත හැක. 

යුක්ලීඩියානු ජ්‍යාමිතිය සහ නිව්ටෝනියන් යාන්ත්‍රණය තුල ද්විකෝටික තර්කනය අභියෝගයකින් තොරව පැවතුනේය. මේ සන්දර්භය තුල සම්මත චින්තනයට පාදක වූ යුදෙව්-ක්‍රිස්තියානි චින්තනයේ මූලික පිළිගැනීමක් වන ශුද්ධ වූ ත්‍රිත්වය (holly trinity) යන සංකල්පයේ පසුබිමද ඔවුන් අමතක කර ඇත. එනම් එම සංකල්පයේ පාදම ත්‍රිකෝටික තර්කනය බවයි. එනම් "යමක් යම් ආකාරයකින් පැවතීම සත්‍ය නම් එය එම අවස්ථාවේම වෙනත් ආකාරයකින්ද පැවතීම සත්‍ය බවයි". 

ඉතා කුඩා සහ/හෝ ඉතා වේගයෙන් ගමන් කරන අංශු අභිමුවේ අප දකින නිරීක්ෂණ ද්විකෝටික තර්කනයෙන් විස්තර කිරීම උගහටය. මෙහිදී භාවිතා කරන අංශු යන යෙදුමද සම්මත චින්තනයේ ආකෘතියකි. අද අප දන්නා විද්‍යාව තුල එවන් අංශු නැත. ඇත්තේ තරංගාකාර මායාවන්ය (string theorey). 

සම්මත චින්තනයේ ගැලී සිටින්නා ද්විකෝටික තර්කනය තුල මේ නිරීක්ෂණ පැහැදිලි කිරීමට නොයෙකුත් විකාරරූපී ආකෘති නිර්මාණය කරමින් ඒවා නිශේධ කරමින්, නව ආකෘති තනමින්, ඉතා වෙහෙසකර ගමනක් යයි. 

මෑතකදී කරලියට නැගුනු (එහෙත් මීට දශක ගණනාවකට පෙර සංකල්පීයව හෝ නිරීක්ෂණාත්මකව ග්‍රහණය කල) හිග්ස් බෝසෝනය, quantum entanglement වැනි සංකල්ප පවා අප පැහැදිලි කිරීමට උත්සහ ගන්නේ ද්විකෝටික තර්කනය තුලයි. අපට නිතරම "විශ්මිත ප්‍රතිඵල" ලැබෙන්නේ මේ නිසාය. රෝලර් ස්කේටින් කරන වේදිකාවක අයිස් ස්කේටින් කල නොහැකි බව අප තේරුම් ගත යුතුය. 

නොපවතිනා පැවැත්මක ත්‍රිකෝටික හෝ ද්විකෝටික තර්කන නොයෙදෙන්න හේතුවක් නැත. නොපවතින අවකාශයක එකවර සියලුම දේ පැවතීමටත් සියලුම දේ නොපැවතීමටත් ඉඩ ඇත. එය මායාවක ස්වභාවයයි. මායාවක් වන අපට මේ මායාව තේරුම් ගැනීමට නොහැකිවී ඇත්තේ අප "මම" යයි සලකන භූතාර්ථයක් අර්ථදක්වාගෙන සිටින බැවිනි. "මම" යථාර්තයක් යයි මම පිළිගත් විට මා වටා මායාවක් නොවේ යයි "මට" සිතෙන මායාවක් හටගනී. මේ මායාව තුල මට ද්විකෝටිකයෙන් ඔබ්බට තර්කනයක් නැත. ඒ "මම" සැබෑවකැයි මම සිතන නිසාය.  

සම්මත චින්තනය තුල අප ඇලී සිටින පාදම (ද්විකෝටික තර්කනය) වෙනස් කිරීම වෙනුවට එම පාදම මත සිට අප ආකෘති වෙනස් කිරීමට කෙතරම් උත්සහ ගත්තත් ඉන් ඵලක් නොවේ. තර්කන පාදම වෙනස් කල සැනෙකින් (චතුස්කෝටිකය පිළිගත් විට) දැනට පවතින සහ අනාගතයේ හමුවන නිරීක්ෂණ කිසිවක් ගැටළු නොවනු ඇත. එහෙත් මේ අවබෝධය කරා ගමන් කිරීම සම්මත චින්තකයෙකුට අතිශයින් දුෂ්කරය. ඔහුට සියල්ල අමතක කර ළදරුවෙකු සේ සිතීමට සිදුවනු ඇත. 

නලීන් සර් 80-90 දශක වලදී අසම්පුර්ණ ග'ඩල් ප්‍රමේය පිළිබඳව සංවාදයක් ගොඩ නගමින් මේ පිළිබඳව සාකච්චාවක් ගොඩ නැගීමට උත්සහ දැරීය. එහෙත් ඔහුගේ කවය තුල මෙතරම් ගැඹුරකට යාමට සමත් කිසිවෙකු සිටියේ නැතැයි මම සිතමි. මේ නිසාම මෙම සංවාදය අතරමග බිඳ වැටුණි.



මා දකින අභිධර්මය


අභිධර්මය කියවන විට මට හැමවිට ඇතිවන හැඟීමකි. මෙය ඉදිරිපත්කල පුද්ගලයා එක්කෝ අනාගතයෙන් කාල තරණය කල කෙනෙකි. නැතිනම් එසේ කාල තරණය කල කෙනෙකු හා දීර්ඝ සංනිවේදනයක් කල කෙනෙකි. සමහර විට මෙම ධර්මය එක් කෙනෙකු නොව යම් පිරිසක් විසින් ඉදිරිපත් කලාද විය හැක. කෙටියෙන් කිවහොත් මෙහි මූලික කරුණු තේරුම් ගැනීමට 20 සහ 21 වන ශතවර්ෂවල විද්‍යුත් චුම්බක විද්‍යාව (electromagnetism), ස්නායු විද්‍යාව (neurology) සහ ව්‍යුහ විද්‍යාව (anatomy) පිළිබඳව ප්‍රථම උපාධි දැනුමවත් අවශ්‍යවේ. 

සංජය ඇල්විටිගල මෙහෙයවන මනස්ගාත වැඩසටහන් කිහිපයකම මම මට තේරෙන අභිධර්මය පිළිබඳව පැහැදිලි කලෙමි. ඒ නිසා ඒ පිළිබඳව කෙටි විස්තරයක් පමණක් මෙහි ඉදිරිපත්කරමි. විසිඑක්වන වන ශතවර්ෂයේ මැද හෝ අග භාගයේ බුද්ධිය අපේ දැනුම් සම්භාරයට එකතුවන විට අභිධර්මයේ මෙතෙක් අපට පත්‍ය නොවන කරුණු නිරාකරණ කරගත හැකි වෙනු ඇතැයි මට සිතෙයි. මේ කතාව ඒ පිලිබඳවය. 

“ඔබ මා දකින්නේ කොතනද?” මා පිරිසකගෙන් ඇසුවහොත්, බොහෝ දෙනෙකු මා සිටින දෙසට ඇඟිල්ල දිගුකර පෙන්වනවා ඇත. 

ඇත්තටම මා සිටින්නේ ඔබ තුල මිස ඔබ ඇඟිල්ල දිගුකර පෙන්වන තැන නොවේ. 

අප දන්නා සරළ භෞතික විද්‍යාවට අනුව මගේ සිරුරෙන් පරාවර්තනය වන ආලෝකය ඔබගේ අක්‍ෂි කාචයෙන් වර්තනය වී දෘෂ්ටිවිතානයේ ප්‍රතිබිම්බයක් සාදයි. මෙම ප්‍රතිබිම්බයේ ආලෝක පැතිරුමට අනුරූපව ඊට සම්බන්ධ දෘෂ්ටි ස්නායු අග (අක්ෂි කෙලවර) විද්‍යුත් සංඥාවක් නැත්නම් කුඩා වෝල්ටීයතා ස්පන්දයක් ඇති වේ. මෙම විද්‍යුත් සංඥාව ප්‍රතිබිම්බය හඳුනාගැනීමට අදාළ තොරතුරු මොළයේ යම් කොටසක් වෙතට ස්නායුවක් මගින් ගෙනයයි. ඔබට අවශ්‍ය නම් මේ සංසිද්ධිය චක්කු විඥානය ලෙස හැඳින්විය හැක. 

විද්‍යුත් සංඥා ආකාරයෙන් මොළය වෙතට පැමිණෙන තොරතුරු එහිදී සංකීර්ණ සැකසුමකට ලක් වේ.  මෙහිදී අදාළ ප්‍රතිබිම්බය ඔබගේ මතක පද්ධතියේ (memory system) ඇති තොරතුරු සමග සසඳනු ලැබේ. 

මා ඔබ නිතරම දකින කෙනෙක් නම් මගේ තොරතුරු ඔබගේ මතක පද්ධතියේ ඉහළ ම ස්ථරවල පවතී. එබැවින් ඉතා ඉක්මනින් සැසඳීමේ ක්‍රියාවලිය අවසන් වේ. එනම් නිමේෂයකින් ඔබ මා හඳුනා ගනී. එනම් ඔබ තුල මා සම්බන්ධයෙන් නාමරූපයක් ඇතිවේ.

ඔබ මා දකින්නේ වසර 10 ට පමණ පසුව නම් කාරණා දෙකක් නිසා ඔබට මාව පහසුවෙන් හඳුනාගත නොහැකි වනු ඇත. පළමු කාරණය නම් කාලයත් සමග මා පිළිබඳව තොරතුරු මතක පද්ධතියේ පහළ ස්ථරවලට තල්ලු වී තිබීමයි. එවිට එම තොරතුරු සොයා ගැනීමට මොලයේ සැකසුම් ඒකකයට (processing unit) වැඩි කාලයක් ගත වේ. දෙවැන්න, දීර්ඝ කාලයක් ගත වී ඇති බැවින් මගේ හැඩරුව වෙනස් වී තිබීමට ඉඩකඩ වැඩි වීමයි. මේ නිසා මගේ ප්‍රතිබිම්බයෙන් එන විද්‍යුත් සංඥාව මා පිළිබඳව ඔබගේ මතකයේ ඇති තොරතුරු හා නොගැලපීමටද ඉඩ ඇත. 

මොළයේ ඇති processing unit එක මේ සංකීර්ණ හඳුනාගැනීමේ ක්‍රියාදාමයෙන් පසු තවත් වැදගත් ක්‍රියාවලියකට අවතීර්ණ වෙයි. 

අපට දැනෙන සතුට, භිය, කෝපය, දුක, සංකාව, වේදනාව, වෛරය, ආදරය වැනි හැඟීම් ජනිත කරවන සහ ඒවා පාලනය කරන වෙන වෙනම ස්ථාන රාශියක මොලයේ ඇත. මා මේ විෂයෙහි ප්‍රවීණයකු නොවන බැවින් ඒ පිළිබඳව වූ ChatGpt විස්තරය පහත සඳහන් කරමි. 

දැන් මේ හඳුනා ගත් නාමරූපය (විද්‍යුත් ස්පන්දයක code වූ දත්ත සමුහයක්) පිළිබඳව විද්‍යුත් සංඥා මොළයේ ඇති ඉහත සඳහන් කල නොයෙකුත් කොටස් වෙත සම්ප්‍රේෂණය කරයි. එහිදී මෙම විද්‍යුත් සංඥාවට අදාලව මොලයේ එක එක කොටසේ ඇතිවන විද්‍යුත්-රසායනික ප්‍රතික්‍රිය මගින් නාම රූපයට අදාළ හැගීම් ජනිතවෙයි. එම දත්ත නැවතත් විද්‍යුත් සංඥා ආකාරයෙන් processor එක වෙතට පැමිණෙයි. මෙම සංකීර්ණ ක්‍රියාවලිය අවසානයේ ඔබ තුල මා පිළිබඳව යම් හැඟීමක් ඇතිවෙයි. මෙය උදාසීන, කෝප සහගත, සතුට දනවන, භීතිය ඇති කරන ආදී හැඟීම් එකක් හෝ කිහිපයක් විය හැක. එනම් මා පිළිබඳව ඔබ තුල අඩු වැඩි වශයෙන් උපාදානයක් (අල්ලා ගැනීමක්) සකස් වී ඇත. 

දැන්  මේ ගොඩනැගුනු උපාදානය මත පදනම් වී processor එක මගින්, ගත යුතු ඊළඟ පියවර (ප්‍රතිදානය) සඳහා body interfaces වලට අණ දීමේ සංඥා නිකුත් කරයි. මේ අනුව ඔබ මා වෙත පියකරු සිනහවකින් මුව සරසා ගෙන සිප වැළඳගන්න එනවාද, මට භියෙන් කෑගසමින් ඉවතට දිවයනවාද, කෝපයෙන් අත් මිට මොලවාගෙන පහර දෙන්න එනවාද, මාව ගණනකට නොගෙන ඔබේ ගමන පාඩුවේ යනවාද ආදී වූ options රාශියකින් එකක් ක්‍රියාවට නැගේ. 

මෙහිදී processor එක වෙතට හැගීම් පිළිබඳව දත්ත පැමිණෙන තැන සිට ක්‍රියාන්විතය අවසාන වනතෙක් ඇතිවන සිදුවීම් ප්‍රතිපෝෂණ දත්ත (feedback data) ලෙස නැවතත් මතකයෙහි ගබඩාවෙයි. ඊළඟ වර මා දකින විට ඔබ කටයුතු කරන්නේ මේ යාවත්කාලීන වූ දත්ත මතය. මෙය අපට කර්මය ලෙස නම් කල හැක. 

මා ඔබ ඉදිරියේ නොමැතිව වුවද යම් උපක්‍රමයක් මගින් ඔබේ දෘෂ්ඨි විතානයේ මගේ ප්‍රතිබිම්බයක් සෑදිය හැකි නම් ඔබට මා සැබෑවටම ඉන්නවා සේ පෙනෙයි. මේ වන විටත් භාවිතයේ තිබෙන උපැස් යුවලක් ලෙස පැළඳිය හැකි අත්‍ය යථාර්තික (virtual reality) උපකරණය මගින් ඔබට මේ අත්දැකීම විඳිය හැක.

දැන් අපි මෙලෙස සිතමු. යම් උපක්‍රමයක් මගින් දෘෂ්ටි ස්නායු කෙලවර මාගේ ප්‍රතිබිම්බයට අදාළ විද්‍යුත් සංඥාව සෑදිය හැකි යැයි සිතන්න. මෙය එම ස්නායුව අගට සවිකරන විද්‍යුත් ස්පන්දකයකින් හෝ විද්‍යුත් චුම්බක තරංග නිකුත් කරන උපකරණයක් මගින් සිදුකිරීමට හැකියාව ඇත. දැන් ඔබට සම්පුර්ණයෙන්ම දෑස වසාගෙන සිටියත්  මාව පෙනේ. මා ඔබ ඉදිරිපිට සිටීම හෝ මගේ සිරුරෙන් පරාවර්තනය වන ආලෝකය ඔබේ දෘෂ්ටි ස්නායු කෙලවර ප්‍රතිබිම්බ සෑදීමක් දැන් අවශ්‍ය නොවේ.  

ඉහත විද්‍යුත් සංඥාව දෘෂ්ටි ස්නායු කෙලවර සිට ස්නායුව දිගේ මොළයේ යම් ස්ථානයකට ගමන් කරයි. දැන් දෘෂ්ටි ස්නායුවේ අක්ෂි කෙලවර වෝල්ටීයතා ස්පන්දය ඇතිකරනවා වෙනුවට එය කෙලින්ම ස්නායුවේ මොලය කෙලවර කොටසේ ස්ථානගත කළ හැකි යැයි සිතන්න. දැන් ඔබට මාද නොමැතිව, දෑසද නොමැතිව, දෘෂ්ඨි විතානයේ සිට මොලය දක්වා දිවෙන ස්නායුවද නොමැතිව මා ඔබ ඉදිරියේ සිටින බව දැකිය හැක. 

සරලව පවසතොත් ඔබ දකින මුළු විශ්වයම මොලය තුල ඇතිවන විද්‍යුත් සංඥා දාමයක් බව ඔබට තේරුම් යා යුතුය. 

දැකීම පමණක් නොව සියලුම සංවේදකවලට අදාළ ඉන්ද්‍රිය ක්‍රියාත්මක වන්නේද ඇසේ සිදුවන ක්‍රියාකාරිත්වයට සමාන ආකාරයෙනි. 

උදාහරණයක් ලෙස ඔබ මගේ අතක් අල්ලන විට එය අත ලෙස හැඟෙන්නේ ඔබේ සමේ ඇති ස්නායු මගේ අතේ ඇති දෘඩතාවය පිළිබඳව තොරතුරු ඔබගේ මොළයට සපයනු ලබන බැවිනි. මගේ අත ඔබ අල්ලන විට ඇතිවන මේ විද්‍යුත් සංඥා ඉබේටම ඇති වුවහොත් හෝ යමෙකු විසින් ඇති කරයි නම් ඔබට මගේ අත එතන නොතිබුණත් අත අල්ලනවා යන හැඟීම ඇති වේ.

මේ ආකාරයටම ශ්‍රවණය සිදුවීමට අවශ්‍ය කම්පන තරංගය, රස සහ සුවඳ දැනීමට අවශ්‍ය රසායනික ද්‍රව්‍ය අප කෘතිමව ඇති කලොත් ඒවා ඒ ආකාරයටම අපට වින්දනය කල හැක. එම පිටස්තර ඉත්තෙජක නොමැතිව ඒවායින් ඇතිවන විද්‍යුත් සන්ගනවා අපට සංයු අග හෝ මොළයේ ජනතා කල හැකි නම් මුළු විශ්වයම අපට වින්දනය කල හැක. මේ සඳහා සැබවින්ම විශ්වයක් තිබිය යුතු නැත. වෙනත් වදන් වලින් කිවහොත් මුළු විශ්වයම ඔබගේ සිරුර තුල ඇතිවී නැතිවී යන විද්‍යුත් ස්පන්ද සමුහයකි. 

----------------------------------------------------------------

අඩු වැඩි වශයෙන් මේ ඇත්තේ මා දකින අභිධර්මයයි. මෙහිදී මම උත්සහ ගත්තේ වර්තමාන විද්‍යාත්මක දැනුම මගින් අභිධර්මය තේරුම් ගැනීමට විනා නවීන විද්‍යාවෙන් අභිධර්මය ඔප්පු කිරීම වැනි විපරීත කාර්යයක් කිරීමට නොවේ.

දැනට අප තුල තිබෙන දැනුම් පරාසයේදී අභිධර්මය දේශකයාට හෝ දේශකයන්ට සිදුවී ඇති මූලික දෝෂය නම් ඉහත ක්‍රියාන්විතය සඳහා මොලයේ ඇති දායකත්වය පිළිබඳව වැටහීමක් නොවීමය. ඔහු හෝ ඔවුන් එය සිදුවන්නේ හෘදය වස්තුවෙන් බවට වරදවා වටහාගෙන ඇත. එසේම මෙහිදී සිදුවන සංනිවේදන සඳහා වූ සම්ප්‍රේෂණ ජාලය ස්නායු පද්ධතිය වෙනුවට නහර පද්ධතිය ලෙසද පැටලිල්ලක් කරගෙන ඇත. 

----------------------------------------------------------------

මෙතෙක් මා ඉදිරිපත් කල සියළු විස්තර වර්තමාන විද්‍යාත්මක දැනුමට ගෝචර වෙයි. 

එසේ නොවන අවස්ථාවකට දැන් අපි එළඹෙමු. ඒ "මම" නැමැති භූතාර්ථය කුමක්ද යන්නය. දැනට අපට ඇති දැනුම් සම්භාරය අනුව "මම" හෝ "ඔබ" යනු මොලයේ සියළු ක්‍රියාන්විත හසුරුවන processor unit එක ලෙස ආකෘති ගැන්විය හැක. මෙය ඉතා සාධාරණ සහ තර්ක ගෝචර මොඩලයකි. මේ මොඩලයට අනුව පුද්ගලයා භෞතිකව මිය යාමේදී processor unit එකද අභාවයට පත්වෙයි. "මම"ය කියා කෙනෙක් නැත යන සම්මතය පවා මීට අනුකූල වෙයි. 

මේ ප්‍රොසෙසරයට පරිබාහිරින් වූ "මම" නම් භූතාර්ථයක් ඇත්නම් එය මේ වන විට අප සතු දැනුම් සම්භාරය ඉක්මවා යන්නකි. සමහර විට විට මේ සියවසවේ මැද හෝ අග භාගය වන විට අපට මේ පිළිබඳව අදහසක් ඇතිවිය හැක. මේ සඳහා මම "මනස්ගාත" වැඩසටහනකදී quantum entanglement සංකල්පය මත පදනම් වූ මොඩලයක් (මනස්ගාතයක්) ඉදිරිපත් කලෙමි. 

----------------------------------------------------------------

දැන් මම ගැටළු කිහිපයක් ඔබට ඉතිරි කර තබා යමි.

මට සංවේදනය වන මුළු විශ්වයම පවතින්නේ මා තුල පමණද? 

මගෙන් ස්වායත්ත විශ්වයක් ඇත්ද? 

මා සංවේදනය කරන්නේ සම්පුර්ණ මායාවක්ද? 

අනෙක් අතට මුළු ලොවම මායාවක් නම් අප කතා කරන දෘෂ්ටිවිතාන, ස්නායු, මොළය, මතක පද්ධති ආදී මගේය කියන සියලු දෙයම ද මායාවන් වන්නේද? 

ඊළඟ වැදගත්ම පැනය නම් මේ මායාව සංවේදනය කරන "මම" කවුද? 

“මම”ද ඒ මායාවේම කොටසක්ද? එසේ නොමැති නම් "මම" නිරපේක්ෂ යථාර්ථයේ කොටසක්ද? 

පට්ටපල් බොරුව මෙයද?


-----------------------------

The functions of the brain

The generation and regulation of emotions involve complex neural networks and multiple brain regions. The primary areas associated with emotions such as happiness, sadness, anger, and fear include the limbic system, prefrontal cortex, amygdala, and several other interconnected regions. Here is a detailed overview of the key brain regions involved:

1. Limbic System

The limbic system is central to the regulation of emotions. Key structures within this system include:

Amygdala: Crucial for processing emotions like fear and anger. It evaluates sensory input for potential threats and generates appropriate emotional responses.

Hippocampus: Primarily involved in forming new memories and connecting emotions to these memories. It plays a role in how we recall emotional experiences.

Hypothalamus: Regulates autonomic and endocrine responses related to emotions. It controls physiological responses to emotional stimuli, such as heart rate and arousal.

2. Prefrontal Cortex (PFC)

The PFC, particularly the medial and orbital regions, is involved in regulating and interpreting emotions. It helps modulate emotional responses and is crucial for decision-making and social behaviour.

Ventromedial Prefrontal Cortex (vmPFC) Plays a role in processing risk and fear and regulating emotional responses through interaction with the amygdala.

Dorsolateral Prefrontal Cortex (dlPFC): Involved in the cognitive regulation of emotions, such as controlling impulses and planning responses.

3. Anterior Cingulate Cortex (ACC)

The ACC is involved in emotional regulation, error detection, and the anticipation of tasks. It is active during experiences of pain (both physical and social), which is closely tied to emotional states such as sadness and distress.

4. Insular Cortex (Insula)

The insula processes bodily sensations and emotional experiences, playing a role in feelings of disgust and empathy. It integrates sensory information to produce a subjective emotional experience.

5. Basal Ganglia

The basal ganglia, including structures like the nucleus accumbens, are involved in reward processing and the experience of pleasure and happiness. They play a role in motivation and the reinforcement of behaviours that lead to positive outcomes.

6. Thalamus

The thalamus acts as a relay station for sensory information and is involved in the processing and transmission of emotional information to other parts of the brain.

Real-Life Examples

Fear: The amygdala's role in fear was highlighted by studies involving patients with damage to this area. For instance, the case of patient S.M., who had bilateral amygdala damage, showed a marked reduction in the ability to experience fear.

Happiness and Reward: Dopaminergic pathways in the basal ganglia, particularly the nucleus accumbens, are activated during pleasurable activities such as eating, social interactions, and the use of addictive substances.

Sadness and Depression: Functional imaging studies have shown increased activity in the subgenual anterior cingulate cortex (sgACC) in patients with depression, suggesting its role in sadness and mood regulation.

Anger: Studies have shown that the amygdala and the prefrontal cortex are involved in the expression and regulation of anger. Dysfunctional interactions between these regions can lead to difficulties in controlling anger and aggressive behaviours.

Summary

Emotions arise from the intricate interplay of various brain regions, each contributing to different aspects of emotional processing. Understanding these neural mechanisms provides insight into how emotions influence behaviour and cognition and can inform treatments for emotional disorders. The integration of neural, psychological, and behavioural perspectives continues to enhance our understanding of the brain's emotional landscape.









Friday 17 May 2024

නලීන් ද සිල්වා සහ මගේ නයා


නලීන් සර් සම්බන්ධයෙන් ඇති කල කුණාටුව මගේ පසින් ඉවර කල යුතුය. බලාපොරොත්තු වූ අරමුණු වලට ඉක්මනින් ලඟා වූ ව්‍යාපෘතියක් ලෙස එය අති සාර්ථකය. 

මා සිතුවා සේම මගේ ලිපියට බොහෝ දෙනෙකු ප්‍රතිචාර දැක්වූයේ ඉතා පහල ග්‍රාම්‍ය මට්ටමෙනි. ඔවුන් කිසිවෙකුටත් නලීන් සර්ගේ නිබන්ධනයේ අඩංගු විද්‍යාත්මක කරුණු පිළිබඳව විමර්ශනය කිරීමට අවශ්‍ය නොවීය. ඒ පිලිබඳ දැනුමක්ද නොවීය. ඔවුන්ට අවශ්‍යවූයේ ඔවුන් විසින් මෙතෙක් හුළං ගැසූ බැලුම පිපිරෙන්න නොදී රඳවා ගැනීමයි. 

සමහරුන් මගෙන් නොයෙකුත් ප්‍රශ්න අසමින් පොලවේ හැපෙන්න විය. මම ඔවුන්ට රිසි සේ දැඟලීමට කාලය ලබා දුනිමි. මා සම්බන්ධ වෙබ් පිටුවල visitor count එක ඉතා වේගයෙන් ඉහල යන්න විය. ඔවුන් නොදැනම මට කර තිබුණේ විශාල සේවයකි. මෙතෙක් මා ගැන නොදැන සිටි බොහෝ දෙනෙක් මා පිළිබඳව තතු විචාර දැනගන්න විය.  

ඔවුන් කෙතරම් ග්‍රාම්‍ය මට්ටමකින් අවලාද නැගුවත් මගේ වෙබ් පිටුවේ ප්‍රතිචාරයක් දැක්වීමට ඔවුන් මිඩංගු කල කාලය පිළිබඳව මම ඔවුන්ට කෘතඥ වෙමි. ඒ නිසාම ඔවුන්ට විශාල ගැටළු බවට පත් වූ බොහෝ issues වලට පිළිතුරු දීමට මම මගේ කාලය මෙලෙස මිඩංගු කරමි. 


මියගිය පසු විවේචනය 

බොහෝ දෙනෙකු මා සමග වෛර බැඳගෙන තිබුනේ නලීන් සර් මැරුණු පසු මා මේ ලිපිය ලිවිම සම්බන්ධවයි. මේ අදෝනාවට ප්‍රධාන හේතුව ලෙස මා දකින්නේ කෙනෙකු මළ පසු ඔහුගේ නුගුණ වැයීම නුසුදුසු බවට ලාංකිකයා අතර පවතින මතයයි. මෙහි සංස්කෘතික අගය පිළිබඳව මම තර්ක නොකරමි. එහෙත් මේ ගෝලබාලයන් පටලා ගන්නේ විද්‍යාත්මක කරුණු හා පුද්ගල චරිත අතර පවතින විශාල පරතරයයි. දිනපතා ලෝකයේ විද්‍යාඥයන් සැහෙන පිරිසක් මිය යයි. ඔවුන් මළ පසු ඔවුන්ගේ විද්‍යාත්මක සොයාගැනීම් විග්‍රහ කල නොහැකි යයි නීතියක් පැනවුවහොත් විද්‍යාව මිය යන්නේ එදාටය. මෙය හාස්‍යජනක මතයකි. සියවසකට පසු අදටත් අයිස්ටයින්ලගේ, නීල්ස් බෝර්ලාගේ සොයා ගැනීම් ඕනෑ තරම් විවේචනයට සහ තක්සේරුවට භාජනය වේ. 

යම් වැදගත් විද්‍යාත්මක ඵලයක් ලොවට දායාද කල විද්‍යාඥයෙක් වටා ඔහුගේ පර්යේෂණ ප්‍රතිදාන අගයන, ඒවා තව දුරටත් ඉදිරියට ගෙනියන පිරිසක් බිහිවේ. ඔහු ජීවත්ව සිටියදී පවා ඔහුගේ ප්‍රවාද වලට එදිරිව එන විවාදයකදී ඒවා defend කරන්නේ අර අගයන්නන් පිරිසයි. අදාළ විද්‍යාඥයා එම විවාද වලට අවතීර්ණ වන්නේ කලාතුරකිනි. මෙහි වැදගත්කම නම් අදාළ පුද්ගලයා මිය ගියත් ඔහුගේ පර්යේෂණ ඵල අභාවයට නොයාමයි. විද්‍යාව පුද්ගලාර්ථයෙන් ස්වාධීන බව පවසන්නේ මේ නිසාය. අවාසනාවකට නලීන් සර් බිහිකර ඇත්තේ ඔහුගේ පර්යේෂණ ප්‍රතිදාන ගැන මෙලෝ හසරක් නොදන්නා දුනු ඊතල කෙටේරි රැගත් පිරිසකි. 

මේ බව වටහා ගැනීමට තරම් බුද්ධියක් හෝ දැනුමක් බොහෝ ලාංකිකයන්ට නැති බව ඔබ විසින්ම පෙන්වා දෙන ලදී. එය ඔබට ඔබ පිළිබඳවම අගනා තක්සේරුවකි. 


මගේ පීඑච්ඩී එක 

මෙය මේ එපියේ ඉතාමත්ම රසවත් කොටසකි. මා දකුණු අප්‍රිකාවේ සිට ව්‍යාපෘති කිහිපයක් වෙනුවෙන් දිවා රෑ නොමැතිව වෙහෙසෙන අතර ලංකාවේ සෑහෙන පිරිසක් මගේ PhD තීසිස් එක වෙනුවෙන් දින ගණනක් විශාල කාලයක් හා පරිශ්‍රමයක් දරා කේන්තියෙන් වෙව්ල වෙව්ලා කමෙන්ට්ස් කොටනු දුටුවෙමි. ඒ නිසාම මෙය ලිවීමට සිත්විය. 

මා 1995-1999 තුල වසර 5ට ආසන්න කාලයක් PhD එක සඳහා පර්යේෂණ කලේ ස්වීඩනයේ උප්සලා සරසවියේය (මාස තුනක කාල සීමා දෙකක් හැර). ඒ උප්සලා සරසවියට සම්බන්ධ International Science Programs (ISP) ආයතනයේ පුර්ණ අනුග්‍රහයෙනි. ඔවුන් මට පමණක් නොව මගේ පවුලේ සාමාජිකයන්ටද දීමනා ගෙවීය. අපගේ නිවස, වෛද්‍ය සහ රෝහල් පහසුකම් පමණක් නොව ටෙලිෆෝන් බිල පවා ගෙව්වේ ISP ආයතනයයි. ඔවුන් එකල පැවසුවේ ඔවුන් කරන මේ ආධාර වල අරමුණ කොළඹ සරසවියේ පර්යේෂණ ධාරිතාවය නැංවීම බවයි. මේ අනුව ඔවුන් අප සමග ගිවිසුම් ගත වුයේ කොළඹ සරසවියට ජවයක් දීම සඳහා අප අවසානයේ උපාධිය ගත යුත්තේ එයින් බවයි. මා බොහෝ කැමැත්තෙන් මේ ගිවිසුමට එකඟ වුනෙමි. මට පෙර මේ පරිත්‍යාගය සිදුකලේ මහාචාර්ය චන්දන ජයරත්නයන්ය. මට පසුත් තව කීප දෙනෙක්ම මේ මග ගියහ. මගේ thesis opponenet වුයේ ජර්මනියේ මියුනික් සරසවියේ සේවය කරන මේ ක්ෂේත්‍රයේ ඉතා ජේෂ්ඨ විද්‍යාඥයෙකු වූ මහාචාර්ය Fridolin Heidler ය. මගේ මුළු PhD එකම Uppsala සරසවියේ කල බවට ඔවුන් ලිපියක් සහ සහතිකයක්ද ලබා දෙන ලදී. මේ අනුව මා මගේ පීඑච්ඩී උපාධිය Uppsala සරසවියේ කල බවට ප්‍රකාශ කිරීම සම්බන්ධයෙන් එම සරසවියෙන්ද කිසිම විරෝධයක් නැත. ISP ආයතනය ඔවුන්ගේ program එක හරහා බිහිවූ හොඳම ඵලයක් ලෙස මා නම් කර ඇත (https://www.uu.se/en/centre/international-science-programme-isp/isp-core-programme/meet-isps-partners/alumni-chandima-gomes).

PhD එකෙන් පසු මා ලෝකය පුරා සරසවි ගණනාවක ස්ථිර මහාචාර්යවරයෙකු හෝ ආගන්තුක මහාචාර්යවරයෙකු (visiting professor) ලෙස සේවය කර ඇත. මේ කිසිවකදී මගේ කොළඹ සරසවියේ උපාධිය බාධාවක් වී නැත. ඒ ඔවුන් මගේ උප්සලා සරසවියේ පශ්චාත් උපාධි සමය ගැන මනාව දන්නා බැවිනි. 


පීඑච්ඩී එකේ වැදගම්ම 

එක පුද්ගලයෙක් මගේ PhD එකේ අඩංගු කරුණුවල ඇති වැදගම්ම පිළිබඳව ඉතා මහන්සි වී ඇති බව පෙනුනි. ඔහු වෙනුවෙන් මා මේ සටහන තියමි. මගේ නිබන්ධනයේ අඩංගු කරුණුවලින් පමණක් මම හොඳ IFs ඇති WoS journal papers 12ක්, local journal papers 2ක්, international conference papers 17ක් සහ local conference papers 7ක් publish කලෙමි. සමහර විද්‍යාඥයන් තම ජිවිත කාලයටම මෙම  පත්‍රිකා ප්‍රමාණයෙන් බාගයක්වත්  පළකරන්නේ නැත. 

මෙම පත්‍රිකා සඳහා පමණක් මේ වනවිට citation දහසකට වඩා ලැබී ඇත. මම මීට වඩා යමක් ඒ ගැන නොකියමි. 


මම වැඩකළ රටවල් 

යම් පුද්ගලයෙක් කියා තිබුණේ ඔහුට උගන්ඩාවේ යම් ආයතනයක පුද්ගලයෙක් මම ඔවුන්ට නොදන්වා ඔවුන්ගේ දත්ත පාවිච්චි කර ඇතැයි ඔහු සමග කියූ බවයි. මේ පුද්ගලයාම කියන පරිදි ඔහු මා සමග කිහිප විටක් දුරස්ථ සන්නිවේදන හරහා කතා කර ඇත. පණිවිඩද හුවමාරු කරගෙන ඇත. ඒ එක අවස්ථාවකවත් ඔහු මෙබඳු කාරණයක් මා සමග පවසා නැත. මම උගන්ඩාවේ වික්ටෝරියා විල ආශ්‍රිත වායුගෝලීය විචලනය සහ සමාජ-ආර්ථික හැසිරීම් සම්බන්ධයෙන් පත්‍රිකා දෙකක් පළ කර ඇත. අවශ්‍ය නම් එහි DOI දිය හැක. ඕනෑම කෙනෙකුට මෙහි ඇත්ත නැත්ත පරික්ෂාකර වරදක් ඇත්නම් අදාළ සඟරාවලට පැමිණිලි කල හැක. 

මෙම පුද්ගලයා පසු කලෙක මගේ වෙබ් පිටුවල ඉතා විකාරරූපී අදහස් පළ කරන්න වූ බැවින් ඔහුව මට හඳුන්වා දුන් කෙනාගෙන් එම පුද්ගලයා පිළිබඳව විමසුවෙමි. එහිදී දැනගන්න ලැබුණේ මෙම පුද්ගලයා යම් මානසික ආබාධයකින් පෙලෙන බවයි. ඒ නිසා මම ඔහුව මගේ මිතුරු ලැයිස්තුවෙන් ඉවත් කලෙමි. ඔහු සමහර විට මේ නිසා මා සමග උරණ වී ඇතැයි සිතමි. 

එය කිය වූ තවත් පුද්ගලයෙක් මා උගන්ඩාවේද කට්ට කා පැමිණි අයෙකැයි අපහාස කරන්න විය. මා මේ වන විට ලෝකයේ රටවල් 55කට පා තබා ඇත. රටවල් 37ක පර්යේෂණ කණ්ඩායම් සමග වැඩ කර පත්‍රිකා පළකර ඇත. උගන්ඩාව ඉන් එකක් පමණි. ඒ අනුව මා මේ පුද්ගලයා කියනවාට වඩා බරපතල කට්ටක් අත්ත පිටින් ගිල දමා ඇති බව ඔබට වැටහෙනු ඇත.


මගේ ෆේක් 

පුද්ගලයන් කිහිප දෙනෙකුම මා ෆේක් ගිණුම් හරහා කමෙන්ට් දානවා කියමින් විලාප දෙන්න විය. මෙය මට මහත් විනෝදයක් විය. මට චන්දිම ගෝමස් නමින් FB පිටු තුනක් ඇත. ඒ එකිනෙකට වෙනස් (overlaps ඇත) audience තුනකට අදහස් දැක්වීමටයි. මේ තුනම 5000 cap එකට ළඟාවී ඇත. ඊට අමතරව මම බ්ලොග් පිටුවක් නඩත්තු කරමි. ඊට අමතරව මට LinkedIn පිටුවක්ද ResearchGate පිටුවක්ද ඇත. මම සමාජ මාධ්‍යට පිවිසෙන්නේ අතිශයින් වැඩ අධික ජීවිතයෙන් හෙම්බත් වූ විට ඉන් මිදී යම් මානසික සහනයක් ලබා ගන්නය. ඉහත ජාලයන්ට අමතරව ෆේක් ගිණුම්ද නඩත්තු කරන්න නම් මා විෂ්මකර්මයා ගේ ලඟම ඥාතියෙක් විය යුතුය. 

මේසේ යම් යම් පුද්ගලයන් ෆේක් ගිණුම් යැයි මොරදුන් සියළු දෙනාම පාහේ මට පෞද්ගලිකව පණිවිඩ එවා තිබුණි. ඉන් එක් කෙනෙකු හැර අනෙක් අය තමන්ගේ සැබෑ නමින් හෝ කෙටි නමක් සමග සැබෑ විස්තරවලින් FB පිටු පවත්වාගෙන යන්නන්ය. එක් අයෙකු පමණක් ෆේක් එකකි. ඔහු මගේ පරණ ගෝලයෙකි. ඔහු මේ ගිණුම අරඹා ඇත්තේ කුමටදැයි මා දන්නේ නැත. 

ෆේක් වේවා රියල් වේවා මේ අවස්ථාවේදී මගේ සහයට පෙනී සිටි ඔබ සියලු දෙනාවම මට හොඳින් මතකය. එය මට මෙන්ම ඔබටත් අනාගතයේදී ප්‍රයෝජනවත් වනු ඇත. 

-----------------------------------------------------------

අවසානයේ කිව හැක්කේ නලීන්ගේ ගෝලබාලයන් විසින් ඉතා පැහැදිලිව තම මානසික ව්‍යාකූලත්වය ප්‍රදර්ශනය කරන ලද බව පමණි. හෙළ දැනුම් පද්ධතිය, දේශීය උරුමය, ජාතික අභිමානය ගැන පම්පෝරි ගසමින් සිටි පිරිසට එකවරම  මහා බ්‍රිතාන්‍ය, එහි සරසවි, සුදු හම ඇති විද්‍යාඥයන් මෙන්ම බටහිර දැනුමද කප්පරකට ලොකු විය. සමහරුන්ට එය හිස්මොල්ලේ යන ගානට උගුරේ හිරවිය. ඒ අතරම ලංකාවේ සහ දුප්පත් රටවල අධ්‍යාපනය සත පහට වැටුණි.  

මේ නලීන්ගේ ඇත්තම දර්ශනයයි. නලීන් ද සිල්වා තම සසෙක්ස් පීඑච්ඩී ගැන උදම් විය. ඔහුගේ supervisor ඔහුට කිව්වා කියන කතා තම ගෝලබාලයන්ට කිව්වේද ඔහුමය. ඔහු ඇමරිකාවේ අවසන් ගමන් යන්නේ මේ දැක්ම අනුවයි.  


Monday 13 May 2024

නලීන්ගේ නිබන්ධනය සහ පණිවිඩකරුට වෙඩි තැබීම


ආචාර්ය නලීන් ද සිල්වාගේ PhD නිබන්ධනය පිළිබඳව මා ලිපියක් පළකරන්නේ කිසියම් අරමුණු කිහිපයක් පෙරදැරි කරගෙනය. ඒ අරමුණු ඉතා සාර්ථකව සාක්ෂාත් කරගැනීමට සහය දැක වූ ඔබ සැමට තුති.

එදා මෙදා තුර නලීන් සර්ගේ පසුපස යන්නන් (මෙතැන් සිට මම ගෝලබාලයන් ලෙස හඳුන්වමි) පිළිබඳව මට යම් උපකල්පනයක් (hypothesis එකක් කීවටද කම් නැත) විය. එය මෙසේය.

"නලීන් සර්ගේ අති බහුතරයක් වූ ගෝලබාලයන්ට ඔහු ඉදිරිපත්කල සියුම් කාරණා තබා ඔහුගේ මූලික විද්‍යාත්මක මතවාදයන් අවබෝධ කරගනිමටවත් හැකියාවක් නැත. අනෙක් අතට ඔවුන් නලීන් සර්සේම ආවේගයෙන් සහ කෝපයෙන් තොර ප්‍රඥාමය තර්ක ශක්තියෙන් හීනය".

මෙහි දෙවන කාරණය සඳහා උදාහරණයක් ඉදිරිපත්කල හොත් නලීන් සර් මුළු ජීවිත කාලය තුලම හේතුවාදීන්ගේ මතවාදයන්ට එදිරිව ඉතා දැඩි වාග් ප්‍රහාර දියත් කළා විනා ඔවුන්ගේ තර්ක සහ මතවාද පිළිබඳව ප්‍රාමාණික සංවාදයකට එළඹියේ නැත. 

නලීන් සර්ගේ ගෝලයන්ට හැමදාමත් අවශ්‍ය වුයේ "නලීන් ද සිල්වා" නම බැලුමක් මෙන් හැකිතාක් වැර යොදා පිම්බිමටයි. ඉන්පසු එහි නූලේ එල්ලී කෙටි උසකට එසවී ළදරු තෘප්තියක් ලැබීමටයි. 

මම ඒ බැලුම ලඟට උල් කටුවක් ගෙන ආවෙමි. බැලුම පිපුරුවොත් සියල්ලන්ම බිම වැටෙන බව ඔවුන්ට වැටහුණි. මේ හැඟීමේ ප්‍රතිඵලය ඔබට මගේ FB පිටුවෙන් නැරඹිය හැක. 

නලීන් සර්ගේ PhD නිබන්ධනය පිළිබඳව මගේ අදහස මම ඉදිරිපත් කලෙමි. එය ඕනෑම කෙනෙකුගේ අයිතියකි. විද්‍යාව යනු ආගමක් නොවේ. එය ඕනෑම අවස්ථාවක ප්‍රශ්ණ කල හැක. ඒ සඳහා අදාළ පුද්ගලයා ජිවත්වෙනවාද නැත්ද යන්නද අදාළ නැත. අයිස්ටයින්, නීල්ස් බෝර්, ශ්‍රෝඩින්ගර් ආදීන්ගේ ඉදිරිපත්කිරීම් දිනපතා නිර්දය ලෙස විවේචනය වෙයි. ඒවාට ජීවත්ව සිටින්නන් ප්‍රති-විවේචන ඉදිරිපත් කරයි. ආගම එක තැන තිබියදී විද්‍යාව ඉදිරියට යන්නේ එලෙසයි. 

බොහෝ දෙනෙකු මගේ අධ්‍යාපන සුදුසුකම් ගැන ඉතා දරුණු ස්වරයෙන් විමසා තිබුණි. මේ කරුණු ඕනෑම කෙනෙකුට ඉතා පහසුවෙන් ඕනෑම search engine එකක් හරහා ලබාගත හැක. අවශ්‍යවන්නේ Chandima Gomes කියා ටයිප් කිරීම පමණි. 

මා මේ වන විට ලොව පුරා සරසවි ගණනාවක  PhD / MPhil / MSc නිබන්ධන 150 ක පමණ පරීක්ෂකවරයා ලෙස කටයුතු කර ඇත. සිසුන් ගණනාවක් මේ උපාධි සඳහා supervise කර ඇත. 

බොහෝ ඉහල අංකනයක් ඇති සරසවි වල PhD නිබන්ධනයක් තක්සේරු කිරීමට යම් විෂයක අරටු-විශේෂඥයෙක් (core-expert) අමතරව එම විෂයයේ පරිධියෙන් තරමක් එහා වූ පළපුරුදු පරීක්ෂකවරයෙක්ද ඇතුලත් කරගනී. මෙය කරන්නේ බොහෝ විට PhD උපාධියක් සඳහා වන මූලික කරුණු සපුරා ඇත්දැයි බැලීමටයි. භෞතීය විද්‍යා විෂයක නම් මේ සඳහා අඩංගු විය යුතු කරුණු සඳහා යම් නිර්ණායක ඇත. ඉංජිනේරු විෂයකදී මෙම කරුණු හා නිර්ණායක තරමක් වෙනස් වෙයි. මගේ FB පිටුවේ අදහස් පළකර ඇති ඇති බහුතරයකට මේ පිළිබඳව මෙලෝ දැනුමක් නැත. ඔවුන්ට ඇත්තේ කෝපය සහ ආවේගය පමණි. 

ලිපිය පළවීමෙන් පසු එක් අයෙක් හැරෙන්නට ඔහුගේ සියළුම ගෝලබාලයන් කලේ පණිවිඩකරුට හතර අතේ වෙඩි තැබීමයි. උණ්ඩ නැතිවිට ඔවුන් අතට හසුවන ගල් මුල්, කැට කැබලිති, ගොමරිති වලින් පවා පහරදෙයි. මෙය මම පසුගිය වසර 40 පමණ තිස්සේ අත්දැක ඇති බැවින් ඒ පිළිබඳව විමතියට පත් නොවුනෙමි. ඇත්තෙන්ම එය මා බලාපොරොත්තු වූ ඵලයයි. මේ කිසිවෙකුත් නලීන් සර්ගේ නිබන්ධනය කියවා තිබුණේ හෝ කියවන්න උත්සහකරවත් තිබුණේ නැති බව නම් මනාව පැහැදිලිය. ඔවුන්ට තිබුණේ තමන් මහා විශාල වස්තුවක් ලෙස වර්ණනා කරමින් නඩත්තු කරගෙන ආ මොකක්ද එක එක්වරම බිඳ වැටෙනවා වැනි හැඟීමක් යයි මට සිතෙයි. 

මේ කළු වලාවේ රිදී රේඛාවක් මෙන් යම් තාර්කික අදහසක්  ඉදිරිපත් කර තිබුණේ තමළු (Thamalu Maliththa Piyadigama) පමණි. 

තමළුගේ අදහස් පිළිබඳව මා නුදුරේදී සංවාදයකට එළඹීමට බලාපොරොත්තු වෙමි. තමළු ගේ මනා වචී සංවරය සහ තර්කනයේ හැකියාව ඔහුව නලීන් සර්ට වඩා ගව් ගණනක් ඉදිරියෙන් තබයි. ඔහු අනාගතයේ නලීන් සර්ගේ මතවාද ගැඹුරින් අධ්‍යනය කර සමාජයට ඵලදායි ආකාරයෙන් ඉදිරිපත්කිරීමේ නායකත්වය ගනු ඇතැයි මට සිතෙයි.

මීට අමතරව යම් sensible ප්‍රශ්ණ/අදහස්/විවේචන මතුකර තිබුණේ ජානක පෙරේරා, අපරාජිතා වැනි නලීන්ගේ ගෝලයන් නොවන කිහිප දෙනෙකි.

මට නැවතත් මිතුරු සේනක වෙත්තසිංහ ගේ වදන් මතක් වෙයි. "නලීන් ද සිල්වා ගෙන් යමක් ගත්තේ ඔහු වටා සිටි ගෝලබාලයන් නොව ඔහුට එරෙහිව එදා මේස පුටු උඩ නැග කෑගැසූ විරුද්ධවාදීන්ය" 

අවාසනාවකට නලීන් සර්ගේ නිබන්ධනය ඔහු ජීවත්ව සිටින කාලයේදී කියවීමට නොහැකිවිය. එසේ කියවා ඉහත ලිපියම පළකලා නම් කිසිඳු වෙනසක් නොවනු ඇත. ඔහු පිළිබඳව මා ලිපි සහ පොස්ට් කිහිපයක්ම ඔහු ජීවත්වන කාලයේ පළකර ඇත. නමුත් ඔහු ඒවාට කිසිඳු ප්‍රතිචාරයක් ලබා දී නැත. ඒ මා ඔහුට අවශේෂ පුද්ගලයෙකු ලෙස පෙනෙන නිසා විය හැක. 

නලීන් සර් ගේ ක්‍රියාන්විතයට එරෙහිව මා කොළඹ සරසවියේ මේස මත නැගී උගුර ලේ රහවෙන තුරු කෑගැසුවේ මුළු රටම භීතියෙන් වෙලාගෙන තිබූ සමයක කනිෂ්ඨ සිසුවෙකු ලෙසටය. ඒ නැගී සිටියේද නලීන් සර්ගේ ගෝලයන් ඔහුට එරෙහිව හඬ නගන පිරිසට ගුටිබැට වලින් පවා සංග්‍රහ කිරීමට නොපසුබට වූ යුගයකය. එලෙසම දේශනයකදී නලීන් සර්ගේ මතවාදයක් ප්‍රශ්න කළහොත් සරසවියේ සිටින මුළු කාලයම තුලම ඔහුගේ ඇනුම් බැනුම් අවලාද රැවුම් ගෙරවුම් ඇසීමට සිදුවන පසුබිමකය. ඒ නිසා මට ඔබ අද දක්වන අදහස් වඩා සුමටය.   

මේ ලිපි දෙකෙන් මා සමාජයට දීමට බලාපොරොත්තු වූ පණිවිඩ කිහිපයකි. 

පළමුවැන්න ආචාර්ය නලීන් ද සිල්වාගේ නිබන්ධනය සාකච්චාවට භාජනය කිරීම සහ ඉන්පසු ඔහුගේ අනෙකුත් මතවාද පිළිබඳව බුද්ධිමත් සංවාදයක් ඇරඹීමයි. ඔබ මා කියන කිසිවක් පිළිගත යුතු නැත. මා පළකරන්නේ මගේ දැනුම් සම්භාරයේ වපසරිය තුල කරන විශ්ලේෂණයකි. හෙට අනිද්දාට මේ මතුවී ඇති රොඩු බොඩු ගොමරිති පෙරී ගිය පසු තමළු වැනි ප්‍රාඥයන් සමග අපට වියත් සංවාදයක් කල හැකිවෙතැයි සිතමි.

ඊළඟ පණිවිඩය නම් ලංකාවේ අති බහුතරයක් තර්කන හැකියාව අතින් වර්තමානයේ පවා ඉන්නේ කොතනද යන්න සාක්ෂාත් කරගැනීමයි. මෙය බුද්ධිමත් දේශපාලකයන්ට වඩාත් වැදගත් වනු ඇත.

තුන් වෙනුව ලාංකිකයා යහපත් සමාජයක් සඳහා ඔවුන් කොටු වී ඇති සංවෘත පටු මානසික කුහරයෙන් ඉවත්විය යුතු බව අවබෝධ කරදීමටයි.

Monday 6 May 2024

ලාංකිකයාගේ රාජපක්ෂ කම


මීට වසර දෙකකට පෙර රනිල්ට බටලන්ද, මහා බැංකු කොල්ලය, රාජ්‍ය දේපල විකිණීම ගැන පස් පඩංගුවේ බනිමින් සිටි සමහරු දැන් ඔහුගේ ගුණ වයයි. රනිල්ගේ ප්‍රතිපත්ති මේ දෙවසරට වෙනස් වී නැත. සිදුවී ඇති එකම වෙනස ඔහු රාජපක්ෂලා රැකගැනීමට ඉදිරිපත් වීමයි.

අප සරසවියේ සිටින කාලයේ නලීන් ද සිල්වාගේ මතවාදයන්ට එරෙහිව මහා හඬ නැගූ ඒ නිසාම නලීන්ගේ ගෝලයන්ගේ ගුටිකෑමට පවා ලක්වූ සමහර මිතුරන් පසු කලෙක නලීන් ගේ ගුණ වයන්න විය. නලීන්ගේ මතවාද පසුගිය 40 වසරට වෙනස් වුයේ නැත. සිදුවූ එකම වෙනස ඔහු පසු කලෙක උග්‍ර රාජපක්ෂවාදියෙකු වීමයි.

දෙදහස සහශ්‍රයේ මුල් අවධියේ ජවිපෙ ගුණ වයමින් සිටි සමහර නෑ හිතමිතුරන්ට දැන් ජවිපෙ නයාට අඳු කොළ මෙනි. පසුගිය දශක දෙක තුල ජවිපෙ ලොකු වෙනසක් වී නැත. සිදු වූ වෙනස එවකට චන්ද්‍රිකා-රාජපක්ෂ ආණ්ඩුවලට සහයෝගය දුන් ජවිපෙ දැන් රාජපක්ෂලාගේ පරම සතුරා වීමයි.