ඔබ බුද්ධිමත්ද? සරල පරීක්ෂණයක්

මට හිතෙන ආකාරයට ලෝකයේ බොහෝ නොදියුණු රටවල් මෙන්ම ලංකාවේද ජනතාව තුල "බුද්ධිමත්කම" ජනගහනයේ පරායත්ත පරාමිතියක් ලෙස ශ්‍රිතයකට නැගුවහොත් ඝාතීය ක්ෂයවීමක් (exponential decay) දකින්නට හැකි වනු ඇත. තේරෙන බසින් කියනවා නම් සමාජයේ ඉතා කුඩා කොටසක් අතිශයින් බුද්ධිමත්වන අතර සලකන ජනගහනය වැඩි කරන විට මේ බුද්ධිමත් බව ඉතා වේගයෙන් අඩුවී යයි. අනෙක් අතට ජනතාව අතර "උගත්කම" ඊට වඩා සෙමෙන් අඩු අගයකට පත්වෙයි. ලංකාවේ සාක්ෂරතාවයේ ඉහල අගය නිරුපනය කරන්නේ මේ උගත්කම යන නිර්ණායකයයි. 

උගත්කම සහ බුද්ධිමත්කම අතර පැහැදිලි සම්බන්ධතාවයක් නැත. උගත්කමෙන් ඉතා අඩු ජන කුලක බුද්ධිමත්කමේ ඉහල තලයේ සිටිය හැක. එලෙසම ඉතා ඉහල උගත් පරාසයකට අයත් පිරිස් බුද්ධිමත් බවේ පහල අගයන්හි දකින්නට ලැබෙයි. 

ආර්ථික හා සාමාජීය වශයෙන් දරුණු පිරිහීමකට භාජනය වූ රටක් ගොඩනැගීමේ දී බුද්ධිමය නිර්ණයකයේ ඉහලම තලයේ සිටින කුඩා කුලකයට අති විශාල කාර්යභාරයක් පවතී. රටකට අදාළ බුද්ධිමත්කම සහ උගත්කම යන නිර්ණායකවල හැසිරීම වෙනස් කිරීමට (මෙම ශ්‍රිතවල හැඩය වෙනස් කිරීමට) දශක ගණනාවක් ගතවේ. එබැවින් මට හැඟෙන ආකාරයට යුගයේ අවශ්‍යතාවය ජනතාවගේ බුද්ධිය වර්ධනය කිරීමට ශක්තිය වැය කිරීම නොව බුද්ධිමත් අතලොස්ස සාමුහිකව ගන්නා තීරණ පහල බුද්ධි තල කරා කාර්යක්ෂමව සම්ප්‍රේෂණය කිරීමයි. 

"මම බුද්ධිමත්ද?" මේ අප සැමට ඇතිවන ගැටලුවකි. මේ පිළිබඳව මම මීට වසර කිහිපයකට පෙර මැලේසියාවේ මා සේවය කල සරසවියට කෙටි කලකට පැමිණි ඇමරිකානු ජාතික මානසික සෞඛ්‍ය පිලිබඳ මහාචාර්යවරයෙකුගෙන් ඇසුවෙමි. මා බුද්ධිමත් නොවන නිසාදැයි නොදනිමි, ඔහු විස්තර කල කිසිවක් මට නොතේරුනි. පසුගිය සතියේ නැවතත් මට මා දැන් සේවය කරන විට්වොටර්ස්රෑන්ඩ් සරසවියේ සමාජ විද්‍යා මහාචාර්යවරියක් සමග  මේ ගැන සාකච්චා කිරීමට අවස්ථාවක් උදාවිය. ඇය  සරල එහෙත් ඉතා පැහැදිලි පිළිතුරක් දුන්නීය.

ඔබට පහත දැක්වෙන ලක්ෂණ ඇත්නම් ඔබ බුද්ධිමත්ය. එම ලක්ෂණ කොපමණ හොඳින් ඔබට තිබෙනවාද යන කාරණය ඔබගේ බුද්ධියෙහි මට්ටම තීරණය කරයි.

තමා නිවැරදි තමාගේ රාමුවේ පමණක් විය හැකි බව දැන සිටීම. 

වෙනත් අයකුගේ අදහස් එම තැනැත්තාගේ රාමුවට ගොස් විශ්ලේෂණය කිරීමට ඇති හැකියාව.

තමන්ගේ හැකියාවේ සහ දැනුමේ සීමාවන් පිළිබඳව පැහැදිලි අවබෝධයක් තිබීම. 

තමන්ගේ සිතුවිලි, වදන් හෝ ක්‍රියාවන් ලෙස එළිදැක්වීමේදී පෙන්වන ශික්ෂණය. 

පරිසරය සහ සමාජය පිළිබඳව යමක් හැදෑරීමට ඇති කැමැත්ත.

තමන්ගේ වරදක් පිළිගැනීමට සහ ඉන් පාඩම් ඉගෙනීමට ඇති සුදානම. 

අසාර්ථකවීමක් (failure) හෝ පිළිකෙව් කිරීමක් (rejection) දැරීමට ඇති හැකියාව.

ප්‍රවේසම්කාරිව අවදානමක් ගැනීමට ඇති නායකත්ව හැකියාව (leadership capacity in taking calculated risks).

වෙනසකට ඇති සුදානම (අඩු මානසික අවස්ථිතිය).

යම් අවස්ථාවක ඇති පුළුල් සංසිද්ධිය දැකීම (seeing the big picture).