Friday, 9 May 2025

නවකවදය පිටුදැකීමට


නවකවදය නිසා අහිමිවූ වටිනා ජීවිතය පිළිබඳව මතකය කෙමෙන් මැකී යද්දී නවකවදයට එරෙහිව නැගුණු හඬ ද වෙනදා මෙන්ම අතීතයට එක්වෙමින් පවතී. අපි ඊළඟ ජීවිතය නවකවදයට ගොදුරු වනතුරු සිටිය යුතු නැත. ඒ නිසා මම පහත දැක්වෙන සත් වැදෑරුම් ප්‍රායෝගික පියවර ඉදිරිපත්කිරීමට කැමැත්තෙමි. සමාජ මාධ්‍ය සංවාදයකින් පසු එය අදාළ අමාත්‍යංශයට යොමු කිරීමට අපි උත්සහ ගනිමු.

මේ පියවර වසර 10 ක කාලයක් සඳහා ක්‍රියාත්මක කිරීම ප්‍රමාණවත් වනු ඇත.

1. මාස තුනක් වැනි කාලයක් තුල ජේෂ්ඨ සිසුන් නොමැති පරිසරයක නවක සිසුන් සරසවි පරිශ්‍රයට හුරු කිරීම සහ ඔවුන් අතර දැඩි මිතුරු බැඳීමක් ඇති කිරීම. 

2. සියළු සිසුන් සරසවියට ඇතුළු වීමේදී නවකවදය යන "සාපරාධී වරද" නොකිරීමටත් එසේ කර අසුවුවහොත් දෙන ඕනෑම දඩුවමක් විඳීමට සුදානම් බවටත් ලිඛිත ප්‍රතිඥාවක් ලබා ගැනීම.

3. සියළු සිසුන්ට වාර්ෂිකව දින කිහිපයක මානසික සෞඛ්‍ය සායනයකට සහභාගිවීම අනිවාර්ය කිරීම. 

4. සරසවියේ සදාචාරාත්මකව පිළිගත හැකි සියළුම ස්ථානවල CCTV කැමරා සවිකිරීම.

5. සරසවි ආචාර්යවරුන් නවකවදයට කිසිසේත්ම සහයෝගය නොදෙන පරිදි මානසිකව පුනරුත්ථාපනය කිරීම.

6. Cloud එකක real-time රෙකෝඩ් වන පරිදි වූ body camera වලින් සන්නද්ධ මාෂල්වරුන් කණ්ඩායමක් පත්කිරීම.  

7. නවකවදයට වරදකරුවන් වන සිසුන් සරසවියෙන් නෙරපීමට අමතරව ඔවුන්ට සිවිල් නීතිය යටතේ දඬුවම් කිරීම සහ මානසික පුනරුත්ථාපන කඳවුරක නේවාසික ප්‍රතිකාර ගැනීම අනිවාර්යය කිරීම. 

මෙහිදී සිසුන් යන වදන මා සිසුසිසුවියන් යන දෙපාර්ශවයම සඳහා යොදාගන්න ලදී. 

ඉහත ඕනෑම පියවරක් ප්‍රායෝගිකව සිදුකල හැකි ක්‍රමවේද මට ඉදිරිපත් කල හැක. එහෙත් ඔබ වැඩි දෙනෙකුගේ අදහස් ලැබෙන්නේ නම් එය වඩාත් ප්‍රයෝජනවත් වනු ඇත. 


    

Wednesday, 7 May 2025

හොර දේශපාලන මානසිකත්වය හෙවත් The cognitive psychology of political corruption

 


රුපියල් බිලියන ගණන් වලින් රාජ්‍ය දේපල වංචා කල බවට ජනතාව අතර අදහස් මුල් බැසගත් දේශපාලකයන් සහ ඉහල රාජ්‍ය නිලධාරීන් අවසානයේ සිර දඬුවම් වලට ලක්වන්නේ මිළියන කිහිපයක වංචාවකට පැහැදිලි සාක්ෂි සහිතව ඔප්පු වීමෙනි. මෙය ලංකාවේ පමණක් නොව ලොව බොහෝ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී රටවල දකින්න ලැබෙන සිදුවීමකි.

මීට හේතුව මනෝවිද්‍යාත්මකව පෙන්වා දිය හැක. බොහෝ දේශපාලකයන් සහ ඉහල නිලධාරීන් පළමු සොරකම කිරීමේදී ඉතාමත්ම කල්පනාකාරී වේ. කිසිඳු සාක්ෂියක් සිදුරක් නොතබා වංචාව කිරීමට ඔවුන් උත්සුක වෙයි. මෙය බොහෝ විට සුළු හෝ මධ්‍යම පරිමාණයේ සොරකමකි. ක්‍රමයෙන් ඔවුන්ගේ සොරකම් ප්‍රමාණයෙන් ඉහල යන අතර ඔවුන් සෑම විටම ඒ සඳහා උපරිම ආරක්‍ෂිත ක්‍රමවේද උපයෝගී කරගනී. ලංකාවේ මුදලින් නම් රුපියල් බිලියන ගණනාවක සොරකමක් කර එයට අසු නොවී සිටීමේ හැකියාව ලැබුණු විට ඔවුන්ගේ මානසික ස්ථායිතාවය වෙනස් වේ. ඉන් පසු සිදු කරන රුපියල් මිලියන ගණන් වල හොරකම්වලදී ඔවුන් ආරක්‍ෂිත පියවර සඳහා අවධානය යොමු කරන්නේ ඉතා අඩුවෙනි. නමුත් ඔවුන්ට නොතේරෙන්නේ ඔවුන්ගේ පෙර සොරකම්වලට සාපේක්ෂව මේ වංචා ඉතා සුළු වුවත්, රටේ අපරාද නීති වලට අනුව ඒවා දශක කිහිපයක් සිපිරිගෙට යාමට තරම් ප්‍රමාණවත් වන වැරදි බවයි. 

මනෝ විද්‍යාවේදී මේ සංසිද්ධිය ""Success Breeds Overconfidence-Effect" සහ "Hubris Syndrome" යන තත්වයන්ගෙන් පැහැදිලි කෙරෙයි.