වසර 2005-2010 සමයේ මම පකිස්ථාන ගුවන් හමුදාව සඳහා අකුණු ආරක්ෂණ සහ විද්යුත් චුම්බක යුදකරණය පිලිබදව උපදේශන ලබා දුනිමි. ඒ කාලයේ මම මාස තුන හතරකට වරක් පකිස්ථානයට සංචාරය කල අතර එහිදී එරට බොහෝ සැඟවුණු කරුණු පිළිබඳව අවබෝධයක් ලබා ගැනීමට අවස්ථාව ලැබුණි.
පකිස්ථානයේ 1977 සිට පවත්වාගෙන යන ඉතා සංකීර්ණ වූ වෛද්ය විද්යාලයක් ඇත. ඒ රාවල්පින්ඩි නගරයේ ඇති Army Medical College සරසවියයි. එවකට මෙයින් වසරකට වෛද්යවරුන් 300 පමණ බිහි කෙරුණු අතර ඔවුන් හමුදා රෝහල්වලට පමණක් නොව හමුදාව මගින් පවත්වා ගෙන ගිය සිවිල් රෝහල්වලටද අනුයුක්ත කරනු ලැබීය.
එවකට පකිස්ථානයේ ජනාධිපති වූ පර්වේෂ් මුෂරෙෆ් මහතා මා කිහිප වරක්ම මුණ ගැසී ඇත. ඔහු ප්රකාශ කල ආකාරයට මෙම හමුදා වෛද්ය විද්යාලය පකිස්ථානයට අත්යවශ්ය සේවාවක් කරනවා පමණක් නොව රජයට තවත් විශාල අතදීමක්ද කරයි. එනම් එරට වෛද්යවරුන් යම් අවස්ථාවක වැඩ වර්ජනය කල හොත් එම අඩුව පිරවීමට හැකි විශාල වෛද්ය බලකායක් රජය සතුව ඇත. මේ නිසා පකිස්ථානයේ වෛද්යවරුන් ලෙහෙසියෙන් වැඩවර්ජනයකට යාමට නොසිතයි.
එසේම මුෂරෙෆ් මහතාගේ ඉතා කිට්ටුවන්ත අමාත්යවරයෙකු වූ අතාවුර් රහ්මාන් මහතා පැවසුවේ, ඔවුන් එවන විට ඉතා නවීන අංගෝපාංග වලින් සමන්විත සිවිල් වැසියන් සඳහා වූ මුදල් අය කරන (ඔහු පැවසූ ආකාරයට ඉතා සාධාරණ මුදලක්) රෝහලක් තැනීමට සියළු කටයුතු සම්පාදනය කර ඇති බවත් එය සම්පුර්ණයෙන්ම හමුදා පරිපාලනය යටතේ operate වන බවත්ය.
හමුදා වෛද්ය විද්යාලයට සිවිල් වැසියන්ටද සීමිත කෝටාවක් සඳහා අයදුම් කල හැක. මට පසු කාලයක අවබෝධ වුයේ මෙහිදීද මෙම කෝටාවෙන් වැඩි හරියක්ම ලබා දෙන්නේ හමුදා නිලධාරීන්ගේ දූ දරුවන්ට හෝ ලඟම ඥාතීන්ට බවයි.
මීට අමතරව මට එහිදී දැනගත හැකි වුයේ පකිස්ථානයේ හමුදාව මගින් කෙලින්ම පාලනය වන සරසවි රාශියක් මෙන්ම හමුදාවට වක්රාකාරයෙන් පරිපාලන බලතල ඇති බැහ්රිය වැනි සරසවිද කිහිපයක්ම ඇති බවයි. ඒවායින් ඩිප්ලෝමා හෝ උපාධි පාඨමාලා හරහා දුම්රිය සේවයට, මහජන ගමනාගමනයට, හෙද සහ වෙනත් රෝහල් සේවාවන් වලට, වරාය සහ ගුවන් තොටුපළ සේවාවන්වලට අදාළ හමුදා නිලධාරීන් පුහුණු කරනු ලබන අතර ඔවුන් සිවිල් ඇඳුමින් සිවිල් සේවාවන් සඳහා අනුයුක්ත කර ඇත. නමුත් ඔවුන් මේ සිවිල් රාජකාරිවල යෙදිය යුත්තේ දවසේ දෛනික හමුදා පුහුණුවෙන් පසුවය.
අවාසනාවකට මේ සාකච්චාවෙන් මාස කිහිපයකට පසු මුෂරෙෆ් මහතා ජනාධිපතිකමින් පහවූ අතර රෝහල් ව්යාපෘතියට කුමක් සිදු වුණාදැයි මම නොදනිමි.