ගං වතුරෙන් ගැලවීමක් නැද්ද .... මේ ඉහළ සිට පහලට සිටින ඇත්තන්ට

ලංකාවට ගං වතුර අලුත් දෙයක් නොවේ. හරියටම මීට වසරකට පෙරද දරුණු ජල ගැලීමක් රට තුල සිදුවිය. එවන් වාතාවරණයක් පවතින රටක් දිගු කාලීන විපත් අවම කරගැනීමේ වැඩ පිළිවෙලකට යා යුතුව ඇත. පමා වී හෝ දැන් එය කල යුතුව තිබේ.

"ස්වභාවික විපත් (natural disaster)" කියා දෙයක් නැත. ඇත්තේ ස්වභාවික ආන්තික සිදුවීම් (natural extreme events) සහ මානව විපත් (human disasters) යන සංසිද්ධි දෙකයි. ස්වභාව ධර්මයේ නිරන්තර වෙනස් කම් සිදුවේ. සමහර වෙනස්කම් සිදුවන්නේ කලාතුරකිනි. වසර 2004ට පෙර ලංකාවේ වැසියන් සුනාමියකට මුහුණ දී තිබුණේ වසර 500 කට වඩා ඈත අතීතයේය. ඒ පෘතුගීසීන් මුහුදුබඩ පෙදෙස් අත්පත් කරගෙන සිටින සමයේය. ඊට පෙර ඒ පිළිබඳව ලියවෙන්නේ විහාරමහා දේවියගේ යුගයේය. ඒ වසර දෙදහසකට පමණ පෙරදීය.  මේවා අපි ආන්තික සංසිද්ධි ලෙස හඳුන්වමු. ගං වතුර ඊට වඩා වැඩි සම්භාවිතාවයකින් ලංකාවේ ඇතිවන ආන්තික සිදුවීම්ය. 

අරණායක කන්ද නාය ගියේ මිනිස් වාසයක් යට කරගෙනය. එම ප්‍රදේශයේ මිනිසුන් පදිංචිව නොසිටියා නම් එය ස්වභාවික ආන්තික සිදුවීමක් පමණකින් කෙලවර වන්න තිබුණි. නමුත් මිනිස් ක්‍රියාකාරකම් වල ප්‍රතිඵලයක් ලෙස එය මානව විපතක් බවට පත් විය. ස්වභාවික ආන්තික සිදුවීම් වළක්වාලීම සැහෙන අපහසු කර්තව්‍යයකි. එහෙත් මානව විපත් අවම කරගැනීමට හැකියාව ඇත. නැතිනම් අපි හැකියාවක් ඇතිකරගත යුතුය. 

ජල ගැලීම් විපත් අවම කරගැනීම පිළිබඳව පර්යේෂණ සිදුකරන විද්‍යාඥයන්ට 2016 සිදුවීම ඉතා වටිනා දත්ත සමුහයක් කරගත හැකිව තිබුණි. ඒ තුලින් නිසි පියවර පිළිබඳව වගකිව යුත්තන් දැනුවත් කර තිබුණි නම් මෙවර ගං වතුරේ ප්‍රතිඵල වෙනස් වන්න තිබුණා යයි අපට සිතෙයි.

ජල ගැලීමක විපත් අවම කරගැනීම සඳහා කරුණු රාශියක එකතුවක් අවශ්‍ය වේ. සාමාන්‍යයෙන් නිවර්තන සහ උපනිවර්තන කලාපීය රටවල දේශගුණය පිළිබඳව අනාවැකි පළකිරීම තරමක් අපහසුය. ඊට හේතුව දේශගුණයේ හැරුම් ලක්ෂ තීරණය කරන පරාමිති විශාල ප්‍රමාණයක් තිබීමයි. එහෙත් මේ සඳහා මේ වන විට පරිඝනක වැඩසටහන් සහ මෘදුකාංග රාශියක් බිහිවී ඇත. මෙම මෘදුකාංග මිළ අධිකය. එබැවින් වඩාත් උචිත වන්නේ අප රටට හෝ කළාපයට වඩාත් ගැලපෙන මෘදුකාංගයක් නිපදවීමයි. මේ සඳහා අපට මෘදුකාංග විශේෂඥයන් ඕනෑතරම් ඇත. එමෙන්ම අප රටේ සිටින හෝ වෙනත් රටවල සේවය කරන ලාංකික කාලගුණ විද්‍යාඥයන්ගේ දැණුම මේ සඳහා යොදාගත හැක. අවශ්‍යවන්නේ මේ දෙපිරිස එකතුකර කාර්යයට අවශ්‍ය පහසුකම් සහ ප්‍රතිපාදන සැළසීමයි. පෞද්ගලිකව මගේ මතය වන්නේ මේ සඳහා පසුගිය දශක කිහිපයක සිට කලාපීය දේශගුණ රටාවන් පිළිබඳව මහා පරිමාණයේ පර්යේෂණ පවත්වන ඉන්දීය විද්‍යාඥයන්ගේ සහයෝගය ගතයුතු බවයි. කලාපීය සහයෝගයෙන් තොරව දේශගුණික විපර්‍යාස පිළිබඳව පර්යේෂණ පැවැත්වීම උගහටය. 

ඉහත සඳහන් මෘදුකාංගයක් මගින් ඉදිරි වසර, වසර දහය, විස්ස, පනහ වැනි කාල වකවානු සඳහා ඇතිවිය හැකි ආන්තික වර්ෂාපතනයන් පිළිබඳව අනාවැකි පලකළ හැක. අපගේ ගං වතුර විපත් අවම කරගැනීමේ සැලැස්ම ගොඩ නැගිය යුත්තේ මේ අනාවැකි මතය.

ඊළඟ මෘදුකාංගය වර්ධනය කල යුත්තේ ඇතිවන ආන්තික වර්ෂාපතනයකදී දිවයිනේ ඒ ඒ ප්‍රදේශවල ඇතිවිය හැකි උපරිම ජල  මට්ටම්වල ව්‍යාප්තිය ගණනය කිරීමටයි. මේ සඳහා භූ තොරතුරු පද්ධති (GIS) දත්ත උපයෝගී කරගත යුතුය. වසර 2016 දී අපි ජාතික විද්‍යා සහ තාක්ෂණ කොමිෂමේ (NASTEC) අනුග්‍රහයෙන් ස්වභාවික ආන්තික සිදුවීම් වල බලපෑම අවම කරගැනීමේ ප්‍රතිපත්ති පිළිබඳව ජාත්‍යන්තර සමුළුවක් ලංකාවේ පැවැත් වීමු. මෙයට සහභාගී වූ මැලේසියානු විශේෂඥයා (මහාචාර්ය බිස්වජිත් ප්‍රධන්) කියා සිටියේ මේ කටයුත්ත ලංකාවේ ආරම්භ කරනවා නම් මැලේසියාවේ පුර්ණ සහයෝගය පර්යේෂණ මට්ටමින් ලංකාවට ලබා දීමට ඔවුන් කැමති බවයි. නමුත් ලංකාවේ කිසිවෙකු මේ සඳහා තවමත් ඉදිරිපත් වී නැත.

මෘදුකාංගයෙන් ජල මට්ටම් විශ්ලේෂණය කල පසු කලයුතු ඊළඟ කාර්ය නම් එය අවම කරගැනීමේ පියවර ගැනීමයි. මේ සඳහා ජල පිටාරක මාර්ග (water egress) ඇතිකිරීම හෝ පිළිසකර කිරීම, පහත් බිම් සැකසීම, ගංගා නිම්න සංවර්ධනය කිරීම, ජල පාලක සහ තාවකාලික රඳවන සැදීම ආදී පියවර රාශියක් ඇත. 

මැලේසියාවේ ක්වාලාලම්පුර් නගරයේ ඇති බුහුටි උමග (smart tunnel) මේ සඳහා හොඳ උදාහරණයකි. කිලෝ මීටර 9 ක් පමණ දිගින් යුත් මෙම උමග කොටස් තුනකින් යුක්තය. ඉහල මාල දෙක උපයෝගී කරගන්නේ වාහන දෙපැත්තට යාම සඳහා වන මාර්ග ලෙසටයි. යටම මාලය නගරයට වැටෙන වර්ෂා ජලය එක්රැස් වන සුවිසල් ටැංකියක් ලෙස ක්‍රියා කරයි. ලංකාවටත් වඩා ඉහල වර්ෂාපතනයක් ලැබෙන මැලේසියාවේ, ක්වාලාලම්පුර් නගරය දැඩි රථවාහන තදබදයක් සහිත එමෙන්ම ගං වතුරෙන් නිතර බැටකන ප්‍රදේශයක් විය.   මෙම බුහුටි උමග ඉහත ගැටළු දෙකටම එකවර විසඳුම් සැපයිය. 

මෘදුකාංගයක ඇති වැදගත්කම නම් යොදන පිළියමින් ඇතිවන තත්වය කල් තබා ගණනය කිරීමට ඇති හැකියාවයි. මේ නිසා යෙදිය හැකි විවිධ උපක්‍රම සහ ඒ සඳහා යන වියදම් ව්‍යාපෘතිය සැළසුම් කිරීමටද පෙරම දන ගත හැක. ලංකාවේ මෙතෙක් කිසිඳු අවධානයක් යොමු නොවූ කරුණක් ලෙස මේ පුර්ව විශ්ලේෂණය සඳහන් කල හැක. 

ඉහත ක්‍රියාකාරකම් වලින් ගං වතුර උපද්‍රව අඩු කරගත හැක. එහෙත් එමගින් මානව විපත් ශුන්‍ය කරගැනීමට හැකි නොවේ. ඊට පෙර සුදානමක් සහ මනා විපත් කළමනාකරණයක් අවශ්‍යවේ. මේ සඳහා ඉදිරියෙන්ම ඇති විසඳුම තාක්ෂණයයි.  අප නොයෙක්වර මේ පිළිබඳව අදහස් පළකර ඇත. 

ගං වතුර කළාපයක (flood plain) පදිංචි ජනතාව සඳහා උභයජීවී නිවාස (amphibious houses) ලබා දීම ඉක්මණින් ඇති කල යුතු ව්‍යාපෘතියකි.  නිතර ගං වතුරට ලක්වන ප්‍රදේශවල පහත සඳහන් පියවර වහා ගත යුතුය.

සියලු ප්‍රාදේශීය ලේඛම් කාර්යාල වලට ඩිංගි බෝට්ටු සහ හුළං පුරවන යන්ත්‍ර ලබා දීම. මෙය නිවාස මට්ටමින් කල හැකි නම් ඉතා අගනේය.

සියළු පාසල්වල ගං වතුර සහ නාය යාම් අවස්ථාවලදී ගත යුතු ක්‍රියා මාර්ග පිළිබඳව දරුවන් සහ ගුරුවරුන් දැනුවත් කිරීම. මෙය පංසල් සහ දේවස්ථාන වලද ක්‍රියාත්මක  කල හැකි නම් ඉතා අගනේය. 

නාය යාමට ඉඩ ඇති උස් බිම් හඳුනාගෙන පදිංචි කරුවන් ඉවත් කිරීම (සුදුසු ආදේශක සහිතව) හෝ නාය යාම වැලැක්වීම සඳහා රඳවා තබා ගැනීමේ බිත්ති (retention walls) ඉදිකිරිම. මෙම පියවර දෙකම අධික වියදම් සහ ගැටළු සහගත කාර්යයන් බැවින්, අඩුම ගණනේ අන්තරායකර නිවාසවල පදිංචි කරුවන්ට නාය යාමක පුර්ව ලක්ෂණ හඳුනාගැනීම පිළිබඳව පුහුණු සැසියක් ගම් මට්ටමින් පැවැත්වීම. 

ගං වතුර බැස යන්නේ ව්‍යසන රාශියක් ඉතිරි කරමිනි. පස බුරුල් වීම, වගා පාලු වීම, පානීය ජලය අපවිත්‍ර වීම මින් කිහිපයකි. විශේෂයෙන්ම කලින් නාය යාමක් ගැන අවධානය යොමු නොවූ උස් බිම් පිළිබඳව දැන් සලකා බැලිය යුතුව ඇත. එසේම අධි වේගී මාර්ගවල පාර පස් පුරවා ඉහලට එසවූ කොටස්වල ගිලා බැසීම් (sink holes) ඇතිවීමට ඉඩකඩ ඇත.  

මේ ගැන අවධානය යොමු කිරීම ඉතා වැදගත් වෙයි.